3093343595

zbiory zasad do etyki i określa społeczeństwo zachodnie „społeczeństwem bi-moralnym”, bowiem przyzwala ono (godzi się) na owe podwójne standardy.

W artykule podjęto próbę wyraźnego rozdzielenia obu rodzajów zasad i oddzielenia dyrektyw o charakterze prakseologicznym od dyrektyw o charakterze etycznym par excellence. Ponadto w artykule zwraca się uwagę na konflikt zachodzący między normami etycznymi (dotyczącymi etyki właściwej według terminologii Tadeusza Kotarbińskiego) oraz etyki sensu largo (filozofii praktycznej), a więc obejmującej nie tylko etykę właściwą (etykę sensu s tri eto), lecz także felicytologię i prakseologię. Ów konflikt dotyczy nie tylko działalności gospodarczej, ale również aktywności zawodowej w zawodach, zwanych wolnymi (professions), np. etyki prawniczej, gdzie normy wewnątrzzawodowe (deontologia/endomoralność) są rozbieżne z normami zewnątrzzawodowymi (egzomoralność/społeczna odpowiedzialność).

2. Johna Hendry’ego społeczeństwo bimodalne

Pięć następujących kwestii składa się na tezę Johna Hendrv’ego o społeczeństwie bimoralnym:

(1)    Współistnienie dwu zbiorów zasad kierowało społeczeństwami cywilizowanymi: (a) zbiór zasad powinności, (b) zbiór zasad interesu własnego. Moralność tradycyjna zezwalała na umiarkowaną troskę o własny interes, zaś moralność rynkowa narzuca raczej konkurencję niż kooperację.

(2)    Przez niemal cały okres historii cywilizacji, aż do lat współczesnych dominowała moralność tradycyjna, nawet biznes organizowany był według zasad organizacji społecznej. Zasady rynkowe przyjmowane były jako niezbędne dla wzrostu i rozwoju, ale z ostrożnością („licencjonowanie”) chroniącą przez zagrożeniem dla tradycyjnego ładu moralnego.

(3)    W ciągu ostatnich dwu-trzech dekad końca XX wieku i początków wieku XXI nastąpiła i nadal postępuje erozja tradycyjnej moralności i jest ona wypierana przez zasady rynkowe. Deregulacja uwolniła biznes i świat finansów od licznych ograniczeń przy jednoczesnym zmniejszeniu się autorytetu moralnego kościołów, państwa, rodziny, społeczeństwa, szkoły. Wartości i ideologia rynkowa, korzystając z mediów, stają się swego rodzaju sposobem powszechnego myślenia (common sense), co, zauważmy, trudno na polski tłumaczyć - jak zalecają słowniki - jako „zdrowy rozsądek” (przyp. WG.).