plik


MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ Departament Wychowania i Promocji Obronno[ci PODODDZIAA JAKO GRUPA SPOAECZNA MATERIAA DO ZAJ  PSYCHOEDUKACYJNYCH Z KADR DOWDCZ WARSZAWA 2007 WARSZAWA 2007 PLAN - KONSPEKT do przeprowadzenia zaj psychoedukacyjnych z kadr dowdcz TEMAT: PododdziaB jako grupa spoBeczna CELE: 1. Zapoznanie z podstawowymi pojciami dotycz cymi grupy spoBecznej. 2. U[wiadomienie naturalnych procesw zachodz cych wewn trz grupy, etapw powstawania zespoBu, czynnikw sprzyjaj cych dobremu funkcjonowaniu grupy. 3. Zrozumienie dynamiki grupowej. 4. Nabycie umiejtno[ci zbudowania dobrze funkcjonuj cego pododdziaBu wojskowego. CZAS: 2 x 45 METODY: WykBad, dyskusja, metody projekcyjne. MATERIAAY I \RODKI DYDAKTYCZNE: Rzutnik multimedialny lub [wiatBa dziennego, pByta CD, foliogramy. MIEJSCE: Zwietlica, sala metodyczna. ZAGADNIENIA: 1. Grupa i elementy wpBywaj ce na jej dynamik. Pojcia definicyjne. 2. Specyfika pododdziaBu wojskowego jako grupy spoBecznej. 3. Najwa|niejsze mechanizmy psychologiczne zachodz ce w obrbie grup. 4. Budowanie zespoBu  etapy rozwoju. 5. Czynniki wpBywaj ce na funkcjonowanie grupy. 6. Role grupowe. 7. Przywdztwo w grupie. 8. Komunikacja interpersonalna w grupach. 9. Konflikty w grupie i ich rozwi zywanie. 3 LITERATURA: 1. Aronson E., Wilson T., Akert R. (1997). Psychologia spoBeczna. Serce a umysB. PoznaD: Zysk i S-ka. 2. Brown R. (2006). Procesy grupowe. Dynamika wewn trzgrupowa i midzygrupowa. GdaDsk: GWP. 3. Cenin M., CheBpa S. (1998). Psychologia wojskowa. Warszawa: MON. 4. Dyrda M.(red.). (1997). Psychologia w wojsku. Warszawa: MON. 5. Griffin E. (2003). Podstawy komunikacji spoBecznej. GdaDsk: GWP. 6. GBodowski W. (2001). Komunikowanie interpersonalne. Warszawa: Wydawnictwo Hansa Communication. 7. Hamer H. (2005). Psychologia spoBeczna. Teoria i praktyka. Warszawa: Centrum Doradztwa i Informacji Difin. 8. Hamer H. (1999). Rozwj umiejtno[ci spoBecznych. Warszawa: Veda. 9. Hartley P. (2006). Komunikowanie interpersonalne. WrocBaw: Wydawnictwo Astrum. 10.Madejski M., Szlagura W. (2006). Podstawowe umiejtno[ci psychologiczne we wspBdziaBaniu i dowodzeniu w sytuacjach kryzysowych. W: Psychologiczne przygotowanie |oBnierzy  uczestnikw misji poza granicami kraju (s.49-68). Warszawa: MON. 11. Oyster C. (2002). Grupy. PoznaD: Zysk i S-ka. 12. Stephan W., Stephan C. (2003). Wywieranie wpBywu przez grupy. Psychologia relacji. GdaDsk: GWP. 4 PRZEBIEG ZAJ : UWAGI Lp. Tre[ zagadnienia Czas WSKAZWKI CZ\  WSTPNA Zapoznanie uczestnikw z tematem i celami 2 min Slajd nr 1 1. zaj. CZ\  ZASADNICZA 5 min 2. ZAGADNIENIE 1 (patrz, szerzej str. 16) GRUPA I ELEMENTY WPAYWAJCE NA JEJ DYNAMIK. POJCIA DEFINICYJNE Slajd nr 2 Czym jest grupa? (Folia nr 1) Grup stanowi co najmniej dwie osoby przebywaj ce w tym samym czasie i miejscu. Mwimy wwczas o grupie niespoBecznej. Prosimy uczestnikw o podanie przykBadw Grupa spoBeczna  to, co najmniej dwie osoby, grup niespoBecznych ktre maj bezpo[redni kontakt, poczucie i spoBecznych. wsplnego celu ( MY ), normy, zale| od siebie i tworz spjn struktur. Slajd nr 3 Elementy grupy wpBywajce na jej dynamik: (Folia nr 1) Struktura grupy  jest to organizacja wewntrzna w grupie z podziaBem rl, zadaD i zr|nicowanym statusem czBonkw. Status  presti| w grupie. Rola grupowa  zgodne z oczekiwaniami grupy zachowania odpowiednie dla danej pozycji spoBecznej. Pozycja spoBeczna  miejsce w grupie zwi zane z peBnion funkcj . Normy grupowe  trwaBe nakazy i zakazy, reguluj ce zachowanie si w grupie. Interakcje  wzajemne oddziaBywania. Spjno[ grupy  efekt motywacji jednostek do pozostania w grupie. 10 min 3. ZAGADNIENIE 2 (patrz, szerzej str. 17) SPECYFIKA PODODDZIAAU WOJSKOWEGO Slajd nr 4 JAKO GRUPY SPOAECZNEJ (Folia nr 2) PododdziaB wojskowy  pewna liczba |oBnierzy (zr|nicowana), poB czonych systemem uregulowanych stosunkw formalnych i niefor- malnych, zwanych relacjami interpersonalnymi, wspBdziaBaj cych ze sob , oddzielonych od innych grup wyrazn zasad odrbno[ci, posiada- j cych wsplne cele, warto[ci i zadania. 5 Stosunki interpersonalne formalne Slajd nr 5 precyzyjnie okre[lone, unormowane zwi zki (Folia nr 2) zale|no[ci bd ce funkcj wykonywanych obowi zkw i posiadanych uprawnieD. Ich PrzykBad stosunkw wykBadnia zawarta jest w regulaminach interpersonalnych wojskowych i innych dokumentach normatywnych. formalnych w ukBadzie pionowym (dowdca- Stosunki interpersonalne nieformalne podwBadny) i poziomym okre[lone s przez mniej zobowi zuj ce, prawnie (|oBnierze posiadajcy nieznormalizowane, spontaniczne, bardziej tak sam pozycj emocjonalne ni| zadaniowe relacje midzy sBu|bow, np. etat, |oBnierzami. stopieD). Struktura interpersonalna pododdziaBu Slajd nr 6 wielopoziomowy ukBad trzech powi zanych ze (Folia nr 2) sob elementw: 1) Rl spoBecznych  w wymiarze normatywnym okre[lonych praw i obowi zkw |oBnierskich (oglnowojskowych i specjalistycznych), a w wymiarze funkcjonalnym  zachowaD intern- personalnych (sBu|bowych i nieformalnych). 2) Pozycji spoBecznych, ktre oznaczaj miejsce danej roli interpersonalnej w strukturze pododdziaBu, np. dy|urnego kucharza, wartownika, kierowcy itd. Pozycja intern- personalna informuje o ukBadzie hierarchii rl sBu|bowych i pozasBu|bowych. Propozycja: nieformalnych 3) WBadzy formalnej i nieformalnej, ktra przywdcw nale|y polega na kontrolowaniu dziaBaD po| danych, spo|ytkowa do obowi zkowych i nagannych podwBadnych. zintegrowania Podstaw wszelkiej wBadzy w pododdziale jest pododdziaBu wokB zadaD jednoosobowe dowodzenie i przewodzenie. sBu|bowych. Zazwyczaj struktur pododdziaBu tworz: Struktura pododdziaBu " jednoosobowy dowdca, bdzie r|na w " |oBnierze zawodowi (oficerowie, podoficerowie, zale|no[ci od rodzaju szeregowi zawodowi, |oBnierze sBu|by wojsk i sBu|by. nadterminowej), " |oBnierze zasadniczej sBu|by wojskowej (podgrupa okresowo zmienna i uzupeBniana, o r|nych specjalno[ciach wojskowych), " mikrogrupy formalne (dru|yny, zaBogi, plutony), " mikrogrupy nieformalne (kole|eDskie, hobbystyczne, regionalne). 6 10 min 4. ZAGADNIENIE 3 (patrz, szerzej str. 18) NAJWA{NIEJSZE MECHANIZMY Slajd nr 7 PSYCHOLOGICZNE ZACHODZCE (Folia nr 3) W OBRBIE GRUP Facylitacja spoBeczna  napicie wywoBane Pytanie do uczestnikw: obecno[ci innych osb i mo|liwo[ci oceny Jakie wnioski dot. pracy naszego dziaBania, czego rezultatem jest lepsze z grup mo|emy wykonanie zadaD Batwiejszych, lecz gorsze sformuBowa na podsta- wykonanie zadaD trudniejszych. wie przedstawionych mechanizmw? Pr|niactwo spoBeczne  uspokojenie wywoBane przekonaniem, |e przebywanie w grupie utrudnia ocen indywidualnego dziaBania; uspokojenie osBabia wykonywanie zadaD prostych, lecz uBatwia wykonanie zadaD trudnych. Deindywiduacja  utrata normalnej kontroli nad Pytanie do grupy: Jakie zachowaniem, co prowadzi do wzrostu mog by konsekwencje impulsywno[ci i patologiczno[ci czynw. deindywiduacji dla jednostki? Polaryzacja grupowa  tendencja grup do podejmowania, w porwnaniu z jednostkami, bardziej ryzykownych, niebezpiecznych i kraD- cowych decyzji. Zjawisko to mo|emy wyja[ni w oparciu o dwie koncepcje: koncepcj argumentacji perswazyjnej  szukamy poparcia i argumentw dla pogl du wyj[ciowego, co daje efekt [nie|nej kuli, bo czBonkowie grupy przekonuj si wzajemnie, |e maj racj; koncepcji porwnaD spoBecznych  dostosowujemy si do bardziej skrajnych opinii ni| nasze w pogoni za dostosowaniem si do wikszo[ci,  ktra ma zapewne racj i aby zachowa wysok samoocen. Syndrom my[lenia grupowego  rodzaj Pytanie do uczestnikw: my[lenia, w ktrym bardziej liczy si d |enie do Jak zapobiec zachowania spjno[ci i solidarno[ci grupy ni| wystpieniu syndromu realistyczne uwzgldnianie faktw. Sprawia, |e my[lenia grupowego? grupy bardzo czsto podejmuj zBe decyzje. (Odpowied~ w skrypcie, Warunki sprzyjajce wystpieniu my[lenia str. 19) grupowego: " du|a spjno[ grupy, ktra jest atrakcyjna i daje presti|, " izolacja grupy, " autorytarny przywdca, " poczucie zagro|enia z zewn trz (stres), " brak procedur rozpatrywania alternatywnych pogl dw, " opieranie si na niepeBnych danych, " brak planu dziaBania w przypadku klski. 7 Efektywno[ decyzji podjtej przez grup Slajd nr 8 zale|y od typu zadania, ktre ma ona (Folia nr 5) rozwiza: Zadanie addytywne  polega na tym, |e wszyscy czBonkowie grupy wykonuj ten sam rodzaj pracy, a produkt koDcowy (lub dziaBalno[ grupowa) jest sum wkBadu pracy wszystkich jej czBonkw (zadania tego typu sprzyjaj pr|niactwu spoBecznemu). Zadanie koniunktywne  zadanie grupowe, ktrego wynik zale|y od tego jak dobrze pracuje Pytanie do uczestnikw: najsBabszy jej czBonek   najsBabsze ogniwo w Ktre zadanie wedBug BaDcuchu . was jest najbardziej Zadanie dysjunktywne  zadanie grupowe, warto[ciowe w aspekcie ktrego poziom rozwi zania zale|y od pracy grupy?(Odpowied~ w najsprawniejszego czBonka grupy. skrypcie, str. 19) 10 min 5. ZAGADNIENIE 4 (patrz, szerzej str. 19) Slajd nr 9 BUDOWANIE ZESPOAU  ETAPY ROZWOJU (Folia nr 5) Pytanie do uczestnikw: 1. Etap formowania si ( okres burzy )  W ktrym momencie to czas dobierania si czBonkw zespoBu, (momentach)formowania nawi zywania pierwszych relacji, r|nicowania si pododdziaBu si rl grupowych, zapoznawania si z celami wojskowego mo|emy stawianymi przed grup , poznawania zauwa|y ten etap? formalnych standardw zachowywania si w grupie, pojawiania si pierwszych elementw identyfikacji z grup . Pytanie do uczestnikw: 2. Powstawanie norm grupowych  to faza Jakie zasady (normy) wyksztaBcania si nieformalnych norm wedBug was wpBywaj funkcjonowania (w wyniku interakcji pomidzy korzystnie na czBonkami grupy, ale te| [wiadomego dziaBania funkcjonowanie liderw). W dobrze prowadzonym procesie pododdziaBu? tworzenia grupy jej liderzy s w stanie wykorzysta naturalne zasoby uczestnikw tak, aby te nieformalne normy zgodne byBy z zaBo|onymi przez dowodz cych. To etap wyksztaBcenia si swoistego poczucia MY- identyfikacji z grup . 3. Praca zadaniowa  to czas osi gnicia przez grup stanu optymalnego. Grup cechuje du|a dojrzaBo[ i zdolno[ do podejmowania naprawd trudnych wyzwaD ze sporymi szansami na powodzenie. Pytanie do uczestnikw: 4. Zamykanie (rozwizanie)  etap, ktry Ktrego momentu nastpuje po wykonaniu okre[lonych zadaD. istnienia pododdziaBu dotyczy ten etap? 8 5 min 6. ZAGADNIENIE 5 (patrz, szerzej str. 20) Slajd nr 10 CZYNNIKI WPAYWAJCE NA (Folia nr 5) FUNKCJONOWANIE GRUPY Pytanie do uczestnikw: ' SkBad grupy ' ' ' Jakie waszym zdaniem Grup tworz osoby o r|nych predys- elementy (czynniki) pozycjach osobowo[ciowych, temperamencie wpBywaj na jako[ i umiejtno[ciach, z r|nym baga|em funkcjonowania |yciowych do[wiadczeD oraz motywach bycia pododdziaBu jako grupy w grupie. spoBecznej? ' Poziom zaufania ' ' ' Najwa|niejszy aspekt relacji interpersonalnych w grupie. To pewno[, jak pokBadamy w innych ludziach oraz wiara w to, |e mo|emy ich zachowanie przewidzie. Daje poczucie bezpieczeDstwa wewn trzgrupowego. ' Poziom zaanga|owania ' ' ' Najbardziej wskazany wysoki poziom zaanga|owania, co osi ga si dziki spjno[ci grupowej. Pozwala na realizacj wyzna- czonych celw i zadaD. ' Postawy uczestnikw wobec siebie ' ' ' Nale|y d |y do ksztaBtowania si jak najbardziej pozytywnych relacji intragrupo- wych, poniewa| uBatwiaj wspBdziaBanie oraz s podstaw wsparcia i udzielania pomocy w sytuacjach kryzysowych. ' Stosunek uczestnikw do lidera  dowdcy ' ' ' Dowdca pozytywnie spostrzegany (lubiany, szanowany) ma zdecydowanie wikszy wpByw na grup, mo|e korzysta z szerokiego wachlarza wzmocnieD  niedostpnego innym. Jest w stanie motywowa i zachca do wsplnego podejmowania wyzwaD. ' Stosunek lidera - dowdcy do uczestnikw ' ' ' Lider otwarty na ka|dego uczestnika, niekieruj cy si uprzedzeniami i stereotypami, unikaj cy stronniczo[ci, o jasnych i czytelnych zasadach swojej pracy, a jednocze[nie dbaj cy o potrzeby uczestnikw grupy  wzmacnia identyfikacj z grup (poczucie MY). ' Ilo[ i jako[ relacji pomidzy czBonkami ' ' ' grupy a dowdc Czste i bezpo[rednie kontakty dowdcy z |oBnierzami sprzyjaj poczuciu identyfikacji z grup , satysfakcji oraz odpowiedzialno[ci za grup. 9 7. 10 min ZAGADNIENIE 6 (patrz, szerzej str. 21) Slajd nr 11 ROLE GRUPOWE (Folia nr 6) Patrz c na grup poprzez pryzmat rl odgrywanych przez jej czBonkw mo|emy wyr|ni: role zadaniowe, role spoBeczne, role indywidualne. Role zadaniowe  to zachowania, ktre przy- bli|aj grup do zamierzonego celu. Najbardziej wyrazistymi rolami s : inicjator (lider grupowy) dostarczyciel informacji opiniodawca stylista krytyk aktywator Role spoBeczne  wi | si nie tylko z wykonywanym zadaniem, ale koncentruj si rwnie| na emocjach, uczuciach i wzajemnych relacjach. To midzy innymi, takie role jak: szef klakierw dawca wsparcia wesoBek grupowy (bBazen grupowy) marszaBek Role indywidualne  role ukierunkowane na osi gnicie jakiego[ indywidualnego celu bez zwa|ania na dobro grupy. W[rd tych rl mo|emy wyr|ni: agresora negatywist dyktatora Bowc uznania ekshibicjonist 8. 5 min ZAGADNIENIE 7 (patrz, szerzej str. 22) Slajd nr 12 PRZYWDZTWO W GRUPIE (Folia nr 6) W pododdziale wojskowym, z formalnego punktu widzenia, przywdztwo jest jednoosobowe. Oto 4 stosowane najcz[ciej style dowodzenia pododdziaBem (kierowania grup ): Styl autokratyczny (dyrektywny, nakazowy, instrukta|owy). To styl oparty na wydawaniu szczegBowych poleceD, decydowaniu za innych, czstej kontroli, ignorowaniu sprzeciwu, karach za nieposBuszeDstwo. 10 Styl liberalny (deleguj cy, anemiczny). Opiera si na stawianiu celw i delegowaniu W zale|no[ci od (przekazywaniu) uprawnieD, pozostawianiu motywacji i kompetencji podwBadnym du|ej samodzielno[ci. uczestnikw grupy pewne style Styl demokratyczny (wspBpraca, harmonijne przywdztwa bd wspBdziaBanie). Polega na uzgadnianiu bardziej skuteczne z podwBadnymi celw, sposobw wykonania, od innych zasad oceny efektw. W ka|dej fazie dowdca jest pomocnym partnerem w udzielaniu wskazwek, zwBaszcza merytorycznych. Styl klubowy (przyjazny, troskliwy). Nastawiony na utrzymanie/podnoszenie Pytanie do uczestnikw: morale podwBadnych. Orientacja na relacje Ktry z przedstawionych spoBeczne wyra|a si w aktywnym sBuchaniu, stylw kierowania okazywaniu przyjaznego zainteresowania (dowodzenia) zespoBem i zrozumienia dla problemw i uczu (pododdziaBem) jest wam podwBadnych, empatycznym odbiorze najbli|szy i dlaczego? komunikatw niewerbalnych. 9. 20 min ZAGADNIENIE 8 (patrz, szerzej str. 23) Slajd nr 13 KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA (Folia nr 7) W GRUPIE Komunikacja midzy dwojgiem ludzi zawsze przebiega na dwch poziomach: werbalnym i niewerbalnym. KOMUNIKACJA WERBALNA (sBowa, ktre wypowiadamy i ich znaczenie). Slajd nr 14 Czynniki sprzyjajce dobremu i szybkiemu (Folia nr 7) porozumiewaniu si: Pytanie do uczestnikw: " zwizBo[ wypowiedzi, Jakie waszym zdaniem " logiczny tok wypowiedzi, elementy sprzyjaj " trzymanie si gBwnego w tku, dobremu i szybkiemu porozumiewaniu si " wyra|anie pozytywnego stosunku do celu midzy lud~mi? rozmowy, " informacja o wBasnych pozytywnych przemy[leniach i odczuciach podczas rozmowy, " informacja o wBasnych negatywnych przemy[leniach i odczuciach podczas rozmowy, " upewnianie si, |e si dobrze rozumie, " empatia   zobaczenie [wiata oczami drugiej osoby , " umiejtne sBuchanie. 11 Narzdzia pomocne w skutecznej komunikacji: Slajd nr 15 (Folia nr 8) ' parafraza  wyra|anie, co pewien czas, ' ' ' wBasnymi sBowami tego, co si usByszaBo. Parafraza zaczyna si od sBw:  O ile dobrze Sugestia: Prezentowane zrozumiaBem&  ,  Rozumiem, |e&  ,  Z tego, narzdzia skutecznej co sBysz&  komunikacji warto ' parafraza emocjonalna (odzwierciedlanie poprze przykBadami. ' ' ' uczu)  to wypowiedz, w ktrej nazywamy emocje lub uczucia jakich do[wiadcza nasz rozmwca. Parafraza emocjonalna mo|e brzmie nastpuj co:  W twoich sBowach jest du|o smutku&  ,  To musi by rzeczywi[cie trudne dla ciebie&  ,  Rozumiem twoje zdenerwowanie&  ' echo  okresowe powtarzanie niemal ' ' ' caBkowicie wiernie sBw rozmwcy. Jest to sygnaB, |e rozmwca jest uwa|nie sBuchany. Bardzo przydatne zwBaszcza w sytuacji, gdy pojawiaj si cyfry, daty  zmniejsza ryzyko popeBnienia pomyBki. ' dostrajanie si  przekazywanie drugiej ' ' ' osobie sygnaBu, |e uwa|nie sBuchasz: przez mwienie, np.  mhm ,  jasne , u|ywanie podobnych sBw, dostosowanie tempa wypowiedzi do tempa rozmwcy. ' klaryfikacja  zadawanie pytaD dotycz cych ' ' ' wypowiedzi, wyja[niaj cych wypowiedzi, np.:  Kiedy to si zdarzyBo? ,  W jakich sytuacjach tak reagujesz? ' podsumowywanie  to zbieranie najwa|niej- ' ' ' szych informacji na koDcu rozmowy lub po najistotniejszych jej etapach. KOMUNIKACJA NIEWERBALNA ( mowa ciaBa - Slajd nr 16 patrz, szerzej str. 25) (Folia nr 9) Na elementy komunikacji niewerbalnej skBadaj si: " gesty, np. rozmaite ruchy r k, " wyraz twarzy, " mimika, " postawa ciaBa, " kontakt wzrokowy, " nasz wygl d, " gBos (ton, gBo[no[, intonacja, tempo mwienia), " oddech, " dystans, czyli odlegBo[, w jakiej stajemy lub siadamy od kogo[: - strefa intymna 15 - 50 cm - strefa osobista 0,5  1,2 m - strefa spoBeczna 1,2  3,6 m - strefa publiczna powy|ej 3,6 m Slajd nr 17 Oglne wra|enie = sBowa (7%) + gBos (38%) + (Folia nr 10) mimika (55%). 12 10. 10 min ZAGADNIENIE 9 (patrz, szerzej str. 26) Slajd nr 18 KONFLIKTY W GRUPIE (Folia nr 11) KONFLIKT  to znaczna r|nica, niezgodno[, Pytanie do uczestnikw: antagonizm, sprzeczno[ dotycz ca pogl dw, Prosz, podajcie warto[ci, potrzeb, obowi zkw, praw czy przykBady przyczyn interesw dwch lub wicej osb, ktre to osoby najcz[ciej d | do rozwi zania tej sprzeczno[ci. pojawiajcych si w pododdziale Konflikty midzyludzkie w pododdziale mog konfliktw. Jakich kwestii dotyczy: dotycz i skd si bior? " sfery relacji interpersonalnych i emocji, " warto[ci, Slajd nr 19 " informacji, (Folia nr 11) " struktury, " interesw. W jaki sposb ludzie rozwizuj konflikty? 5 stylw rozwizywania konfliktw: Slajd nr 20 (Folia nr 12) 1) RYWALIZACJA (WALKA). Styl aktywno  egocentryczny. Jest wyrazem d |enia do obrony wBasnego interesu i braku zain- teresowania oraz lekcewa|eniem interesw drugiej strony. W tym przypadku konflikt jest rozwi zywany w taki sposb, |e zawsze wystpuje wygrany i przegrany. Wygrywa silniejszy stosuj c r|ne formy nacisku lub walki, od subtelnej manipulacji a| po przemoc fizyczn . 2) KOMPROMIS. To styl [rednio aktywny i [rednio egocentryczny. Jest sposobem pozwalaj cym na cz[ciowe zaspokojenie interesw wBasnych oraz cz[ciowe zaspokojenie interesw partnera. 3) UNIKANIE. To styl bierno  egocentryczny. Polega na tym, |e unika si zajmowania konfliktem lub zaprzecza si istnieniu konfliktu. W takiej sytuacji konflikt przebiega zwykle w sposb ukryty. W zwi zku z tym |adna ze stron nie ma szans na zaspokojenie wBasnych potrzeb. 4) ULEGANIE (PODPORZDKOWANIE SI). To styl bierno  otwarty. Polega na rezygnacji z obrony wBasnych interesw i objawia si pragnieniem zaspokojenia potrzeb partnera. 5) WSPAPRACA. To styl aktywno  otwarty. Pytanie do uczestnikw Najlepszy sposb rozwi zywania konfliktw. o zalety i wady Polega na realizacji wBasnych interesw z przedstawionych stylw rwnoczesnym pragnieniem, aby partner rozwizywania konfliktw zrealizowaB swoje. Konflikt jest traktowany jako (podpowied~, skrypt wsplny problem do rozwi zania. str. 27) 13 Techniki rozwizywania konfliktw: NEGOCJACJE  forma porozumiewania si przeciwnych stron konfliktu, gdzie zainteresowani skBadaj wzajemne propozycje i kontrpropozycje, a problem jest rozwi zany pod warunkiem, |e obie strony osi gn zgod. MEDIACJE  wyra|anie zgody na udziaB trzeciej strony przy rozwi zywaniu zaistniaBego konfliktu. ARBITRA{  sposb rozwi zywania konfliktw polegaj cy na tym, |e trzecia strona narzuca rozwi zanie konfliktu skBconym czBonkom grupy. 11. ZAKO CZENIE 3 min Pytania i odpowiedzi. Zebranie wiadomo[ci. Wskazanie na wag wszystkich przedstawionych zagadnieD, ktre B cznie mog przyczyni si do podniesienia efektywno[ci pracy dowdcw pododdziaBw. 14 SKRYPT DO KONSPEKTU PODODDZIAA JAKO GRUPA SPOAECZNA do przeprowadzenia zaj psychoedukacyjnych z kadr dowdcz WSTP CzBowiek, jako istota spoBeczna, nie mo|e obej[ si bez innych ludzi. Bycie w[rd innych osb, czyli w grupie i wspBdziaBanie z nimi jest jedn z najbardziej utrwalonych i niezbdnych potrzeb ludzkich. Czy kiedykolwiek zastanawiaBe[ si, do ilu grup nale|ysz? Na pewno trudno wymieni Ci wszystkie. W jednych grupach jeste[my, bo chcemy. W innych po prostu jeste[my i nie mamy za bardzo na to wpBywu. Tematem tego opracowania jest pododdziaB wojskowy, jako grupa spoBeczna skupiaj ca |oBnierzy. Z punktu widzenia wiedzy psychologiczno  socjologicznej, to szczeglny rodzaj grupy spoBecznej, ze specyficznymi celami dziaBania (walka zbrojna), relacjami interpersonalnymi (formalnymi b dz nieformalnymi), struktur (hierarchizacja) i funkcjonowaniem (prawie zawsze uzale|nionym od przepisw prawnych). Jak w ka|dej grupie spoBecznej, rwnie| tutaj zachodz okre[lone procesy grupowe. CzBowiek w grupie bardzo czsto traci poczucie indywidualno[ci, co mo|e wyzwoli zachowania, o ktre nigdy by si nie podejrzewaB. Dlatego znajomo[ i zrozumienie prawidBowo[ci rz dz cych zachowaniem czBowieka w[rd innych ludzi wydaj si nieodzowne w pracy ka|dego dowdcy. Prezentowane PaDstwu opracowanie, ze wzgldw czasowych, nie wyczerpuje tematu. Dokonano wyboru najwa|niejszych zagadnieD dotycz cych grupy w kontek[cie jej dynamiki, mechanizmw psychologicznych zachodz cych w obrbie grupy, etapw rozwoju grupy i czynnikw, od ktrych ten rozwj zale|y, peBnionych rl grupowych, a tak|e komunikacji interpersonalnej oraz nieuniknionych w ka|dej grupie spoBecznej konfliktw. Informacje, na ktre szczeglnie warto zwrci uwag, bowiem mog przyczyni si do podniesienia efektywno[ci pracy z grup opatrzono napisem UWAGA. 15 ZAGADNIENIE 1 GRUPA I ELEMENTY WPAYWAJCE NA JEJ DYNAMIK. POJCIA DEFINICYJNE Czym jest grupa? Grup stanowi co najmniej dwie osoby, przebywaj ce w tym samym czasie i miejscu. Mwimy wwczas o grupie niespoBecznej. Grupa spoBeczna  to co najmniej dwie osoby, ktre maj bezpo[redni kontakt ze sob , poczucie wsplnego celu ( MY ), normy, zale| od siebie i tworz spjn struktur. W dalszej cz[ci bdzie nas interesowa grupa spoBeczna, a wic taka, w ktrej osoby wspBdziaBaj ze sob oraz wspBzale| od siebie w tym sensie, |e w zaspokojeniu potrzeb i osi ganiu celw musz polega na sobie. Jakie zatem elementy maj istotny wpByw na dynamik grupy? Struktura grupy  jest to organizacja wewntrzna w grupie z podziaBem rl, zadaD i zr|nicowanym statusem czBonkw. Status  presti| w grupie Stanowi on element formalnego aspektu funkcjonowania grupy i sugeruje, |e wystpuje w niej okre[lona hierarchia i nie ka|de miejsce jest rwnie zaszczytne. Podstaw statusu danego czBonka grupy jest w wielu przypadkach jego wkBad we wsplne sukcesy i osignicia. Rola grupowa  zgodne z oczekiwaniami grupy zachowania odpowiednie dla danej pozycji spoBecznej Role te mo|na rozpatrywa w aspekcie wykonywanych zadaD w grupie, ktre przybli|aj grup do osignicia zamierzonego celu (role zadaniowe), w aspekcie |ycia spoBecznego grupy, a wic towarzyszcym emocjom, uczuciom, relacjom (role spoBeczne). Wreszcie z punktu widzenia pojedynczych czBonkw grupy (role indywidualne), ktrym mo|e zale|e na osigniciu jakiego[ indywidualnego celu bez zwa|ania na dobro grupy wprowadzajc tym samym chaos i dezorganizacj wewntrz grupy. Pozycja spoBeczna  miejsce w grupie zwi zane z peBnion funkcj Normy grupowe  trwaBe nakazy i zakazy, reguluj ce zachowanie si w grupie Normy najcz[ciej odnosz si do: dziaBaD grupowych (dotycz sposobw pracy, poziomu wykonania, komunikowania si z pozostaBymi czBonkami grupy), do wygldu, nieformalnych ukBadw w grupie oraz alokacji dbr (przyznawania nagrd, rozdziaBu pomidzy czBonkw grupy sprztu, przedmiotw i cennych warto[ci). Po co grupom potrzebne s normy? Po pierwsze, pozwalaj kontrolowa zachowanie czBonkw grupy, co mo|e mie zasadnicze znaczenie dla jej przetrwania i powodzenia, Po drugie, istnienie norm sprawia, |e kontakty spoBeczne staj si bardziej efektywne, a ich przebieg Batwiejszy do przewidzenia, Po trzecie, normy zmniejszaj nasz niepewno[ i zakBopotanie w niezwykBych, nieprzewidywalnych i zagra|ajcych sytuacjach. 16 Interakcje  wzajemne oddziaBywania. Stanowi nieodBczny element zachodzcych w grupie procesw. Grupa spotyka si, aby zaplanowa dalsze dziaBania, wykona jaki[ etap pracy lub przyjrze si osignitemu postpowi w realizacji zadania. Interakcje grupowe mog mie charakter formalny (zwizany z celami grupy) lub nieformalny (odnoszcy si do kontaktw towarzyskich). Spjno[ grupy  efekt motywacji jednostek do pozostania w grupie. Spjno[ zale|y od atrakcyjno[ci zadania i grupy oraz wzajemnej sympatii jej czBonkw. Im trudniej wej[ do grupy, tym bardziej jest ona atrakcyjna (uzasadnienie wysiBku, rytuaBy, trudna inicjacja). Nale|y rwnie| dba o to, aby grupa spdzaBa razem jak najwicej czasu i dzieliBa jak najwicej wsplnych do[wiadczeD. Od spjno[ci grupy zale|y jej skuteczno[ (produktywno[). ZAGADNIENIE 2 SPECYFIKA PODODDZIAAU WOJSKOWEGO JAKO GRUPY SPOAECZNEJ PododdziaB wojskowy  to pewna liczba |oBnierzy (zr|nicowana) poB czonych systemem uregulowanych stosunkw formalnych i nieformalnych, zwanych relacjami interpersonalnymi, wspBdziaBaj cych ze sob , oddzielonych od innych grup wyrazn zasad odrbno[ci, posiadaj cych wsplne cele, warto[ci i zadania. Stosunki interpersonalne formalne  skBadaj si z precyzyjnie okre[lonych, unormowanych zwizkw i zale|no[ci bdcych funkcj wykonywanych obowizkw i posiadanych uprawnieD. S: rzeczowe, zadaniowe, konkretne i uporzdkowane. Ich wykBadnia zawarta jest w regulaminach wojskowych i innych dokumentach normatywnych. PrzykBadem tego typu stosunkw interpersonalnych jest relacja: dowdca pododdziaBu  podwBadny (ukBad pionowy). Przeciwnym przykBadem s rwnorzdne sformalizowane stosunki, jakie zachodz midzy czBonkami pododdziaBu posiadajcymi tak sam pozycj sBu|bow np. etat, stopieD (ukBad poziomy). Stosunki interpersonalne nieformalne  okre[lone s przez mniej zobowizujce, prawnie nieznormalizowane, spontaniczne, bardziej emocjonalne ni| zadaniowe relacje midzy |oBnierzami. Struktura interpersonalna pododdziaBu  to wielopoziomowy ukBad trzech powi zanych ze sob elementw: 1) Rl spoBecznych  w wymiarze normatywnym okre[lonych praw i obowi zkw |oBnierskich (oglnowojskowych i specjalistycznych), a w wymiarze funkcjonalnym  zachowaD interpersonalnych (sBu|bowych i nieformalnych). 2) Pozycji spoBecznych, ktre oznaczaj miejsce danej roli interpersonalnej w strukturze pododdziaBu, np. dy|urnego kucharza, wartownika, kierowcy itd. Pozycja interpersonalna informuje o ukBadzie hierarchii rl sBu|bowych i pozasBu|bowych. 3) WBadzy formalnej i nieformalnej, ktra polega na kontrolowaniu dziaBaD po| danych, obowi zkowych i nagannych podwBadnych. Podstaw wszelkiej wBadzy w pododdziale jest jednoosobowe dowodzenie i przewodzenie. Nieformalnych przywdcw nale|y spo|ytkowa do zintegrowania pododdziaBu wokB zadaD sBu|bowych. Struktura interpersonalna pododdziaBu zale|y od wielu czynnikw, np. od rodzaju wojsk, sBu|by. 17 Zazwyczaj struktur pododdziaBu tworz: - jednoosobowy dowdca, - |oBnierze zawodowi (oficerowie, podoficerowie, szeregowi zawodowi, |oBnierze sBu|by nadterminowej), - |oBnierze zasadniczej sBu|by wojskowej  podgrupa okresowo zmienna i uzupeBniana, o r|nych specjalno[ciach wojskowych, - mikrogrupy formalne (dru|yny, zaBogi, plutony), - mikrogrupy nieformalne (kole|eDskie, hobbystyczne, regionalne). ZAGADNIENIE 3 NAJWA{NIEJSZE MECHANIZMY PSYCHOLOGICZNE ZACHODZCE W GRUPIE To bardzo wa|na cz[ wiedzy o tym, w jaki sposb grupa wpBywa na funkcjonowanie jednostki. Rozwa|my to na przykBadzie trzech najlepiej zbadanych zjawisk dotycz cych dziaBaD grupowych: wpBywu samej obecno[ci innych (facylitacja spoBeczna, deindywiduacja), wpBywu dziaBania razem z innymi (pr|niactwo spoBeczne) i jako[ci decyzji podejmowanych przez grup (polaryzacja grupowa i syndrom my[lenia grupowego). Facylitacja spoBeczna  napicie wywoBane obecno[ci innych osb i mo|liwo[ci oceny naszego dziaBania, czego rezultatem jest lepsze wykonanie zadaD Batwiejszych, lecz gorsze wykonanie zadaD trudniejszych. Oznacza to, i| wtedy, gdy obecno[ innych wysuwa nas na pierwszy plan, jeste[my pobudzeni, czujni, a lk przed ocen sprawia, |e lepiej wykonujemy zadania Batwe, lecz gorzej zadania trudniejsze. Deindywiduacja  utrata normalnej kontroli nad zachowaniem, co prowadzi do wzrostu impulsywno[ci i patologiczno[ci czynw. Deindywiduacja, to zagubienie w tBumie wynikajce z anonimowo[ci, utrata poczucia wBasnego Ja, co mo|e wyzwoli zachowania, o ktre nawet siebie nie podejrzewamy. Pr|niactwo spoBeczne  uspokojenie wywoBane przekonaniem, |e przebywanie w grupie utrudnia ocen indywidualnego dziaBania; uspokojenie osBabia wykonywanie zadaD prostych, lecz uBatwia wykonanie zadaD trudnych. Bycie z innymi mo|e oznacza wtopienie si w grup, stanie si mniej zauwa|alnym, zniesienie lku przed ocen , przez co gorzej wykonujemy zadania Batwe i lepiej zadania trudniejsze. UWAGA: W spjnej grupie (sprzyjajcej identyfikacji z ni) efekt pr|niactwa zanika. Kierownicy grup (dowdcy) powinni pamita o tym, |e wskazane jest, aby podwBadni (|oBnierze) wykonujcy stosunkowo proste zadania odczuwali niewielki lk przed ocen  powinno to przyczyni si do podwy|szenia poziomu dziaBania. Z pr|niactwem spoBecznym mo|na tak|e walczy, dokBadnie okre[lajc wkBad ka|dej osoby w grupie, zwikszajc wa|no[ zadaD do wykonania i/lub podwy|szajc atrakcyjno[ grupy dla czBowieka. Polaryzacja grupowa  tendencja grup do podejmowania, w porwnaniu z jednostkami, bardziej ryzykownych, niebezpiecznych i kraDcowych decyzji. Zjawisko to mo|emy wyja[ni w oparciu o dwie koncepcje: koncepcj argumentacji perswazyjnej  szukamy poparcia i argumentw dla pogl du wyj[ciowego, co daje efekt [nie|nej kuli, bo czBonkowie grupy przekonuj si wzajemnie, |e maj racj; 18 koncepcji porwnaD spoBecznych  dostosowujemy si do bardziej skrajnych opinii ni| nasze w pogoni za dostosowaniem si do wikszo[ci,  ktra ma zapewne racj i aby zachowa wysok samoocen. Syndrom my[lenia grupowego  rodzaj my[lenia, w ktrym bardziej liczy si d |enie do zachowania spjno[ci i solidarno[ci grupy ni| realistyczne uwzgldnianie faktw. Sprawia on, |e grupy bardzo czsto podejmuj zBe decyzje. Warunki sprzyjajce wystpieniu my[lenia grupowego: " du|a spjno[ grupy, ktra jest atrakcyjna i daje presti|, " izolacja grupy, " autorytarny przywdca, " poczucie zagro|enia z zewn trz (stres), " brak procedur rozpatrywania alternatywnych pogl dw, " opieranie si na niepeBnych danych, " brak planu dziaBania w przypadku klski. Sposoby uniknicia syndromu my[lenia grupowego: " wypowiadanie swojego zdania przez lidera jako ostatniego w grupie, " zachcanie ludzi do prezentacji odmiennych pogl dw, " alternatywne my[lenie, " opinie niezale|nych ekspertw z zewn trz, " praca w podgrupach problemowych, " spotkania kolejnej szansy, " rola adwokata diabBa ( szukanie dziury w caBym ), przydzielana kolejno r|nym osobom. Efektywno[ decyzji podjtej przez grup zale|y od typu zadania, ktre ma ona rozwiza: Zadanie addytywne  polega na tym, |e wszyscy czBonkowie grupy wykonuj ten sam rodzaj pracy, a produkt koDcowy (lub dziaBalno[ grupowa) jest sum wkBadu pracy wszystkich jej czBonkw (zadania tego typu sprzyjaj pr|niactwu spoBecznemu). Zadanie koniunktywne  zadanie grupowe, ktrego wynik zale|y od tego jak dobrze pracuje najsBabszy jej czBonek   najsBabsze ogniwo w BaDcuchu . Zadanie dysjunktywne  zadanie grupowe, ktrego poziom rozwi zania zale|y od pracy najsprawniejszego czBonka grupy. UWAGA: Zadanie dysjunktywne, to zadanie najbardziej warto[ciowe w aspekcie grupy. ZAGADNIENIE 4 BUDOWANIE ZESPOAU - ETAPY ROZWOJU GRUPY To kolejna porcja wiedzy dotycz ca dynamiki grupowej, ktrej wykorzystanie sprzyja procesom tworzenia i pracy zadaniowej w grupie. Wa|ne, aby dowdcy inicjuj cy grup przeszli przez wszystkie etapy jej rozwoju i w okre[lonej kolejno[ci: 19 1. Formowanie si ( okres burzy )  to czas dobierania si czBonkw grupy, wchodzenia w pierwsze relacje (okres szkolenia podstawowego, a nastpnie specjalistycznego). Atmosfer tej fazy mo|na okre[li jako  mieszanin nadziei i obaw . Pojawia si tzw. napicie wstpne wynikaj ce z niewielkiego poziomu zaufania, jakim darz siebie wzajemnie czBonkowie grupy w pierwszych dniach jej funkcjonowania. Zaczynaj wyBania si pierwsze role grupowe, a poniewa| czBonkowie niewiele wiedz o sobie wzajemnie, wstpne s dy w du|ej mierze opieraj si na stereotypach. To czas zapoznawania si z celami stawianymi przed grup , poznawania formalnych standardw zachowywania si w grupie, pojawiania si pierwszej identyfikacji z grup . UWAGA: Czy istnieje jaki[ sposb na to, aby pomin ten pierwszy, kBopotliwy etap zwizany z powstawaniem grupy? NIE MA! Mo|na natomiast sprawi, aby przebiegaB on sprawnie i bezproblemowo. W tym celu nale|y zaanga|owa grup w jakie[ wsplne dziaBanie, niezwizane z prawdziwymi zadaniami, jakie ma ona do wykonania. Chodzi o stworzenie okazji do interakcji, zbudowania struktury i wzajemnego poznania. 2. Powstawanie norm grupowych  to faza wyklarowania si rzeczywistego kodeksu postpowania w grupie, czsto modyfikowanie spontanicznie uksztaBtowanych reguB obowi zuj cych do tej pory. To etap podziaBu pracy, opieraj cy si o kryterium kwalifikacji, uzdolnieD i predyspozycji poszczeglnych osb. Na tym etapie nastpuje wyksztaBcenie si swoistego poczucia MY  identyfikacji z grup . 3. Praca zadaniowa  to czas osi gnicia przez grup stanu optymalnego. Grup cechuje du|a dojrzaBo[ i zdolno[ do podejmowania naprawd trudnych wyzwaD ze sporymi szansami na powodzenie. Obszary konfliktw s dobrze rozpoznane i grupa potrafi sobie radzi z wybuchaj cymi sporami. W wyniku prawidBowo prze|ytych dwu poprzednich etapw role grupowe s wykrystalizowane. Produktywno[ grupy osi ga najwy|szy poziom. UWAGA: Czsto popeBnianym bBdem jest rozpoczynanie pracy z grup od fazy zadaniowej z pominiciem faz: formowania si i ustalania norm. Ta pozorna oszczdno[ czasu stanowi przyczyn pora|ek oraz skutkuje niewydolno[ci zadaniow. 4. Zamykanie (rozwizanie)  etap, ktry nastpuje po wykonaniu okre[lonych zadaD, wypeBnieniu misji (np. zakoDczeniu sBu|by wojskowej). UWAGA: Wa|ne, aby na tym etapie dokona domknicia wszelkich problemw zaistniaBych w grupie, wyja[ni niejasno[ci, udzieli uczestnikom grupy informacji zwrotnych o ich funkcjonowaniu. Zachca do podejmowania zachowaD pojednawczych, skierowanych na przebaczanie i oczyszczenie atmosfery. ZAGADNIENIE 5 CZYNNIKI WPAYWAJCE NA FUNKCJONOWANIE GRUPY W[rd wielu czynnikw maj cych wpByw na dziaBanie grup, najistotniejszymi dla skuteczno[ci funkcjonowania pododdziaBu wojskowego s : 20 SkBad grupy Grup tworz osoby o r|nych predyspozycjach osobowo[ciowych, temperamencie i umiejtno[ciach, z r|nym baga|em |yciowych do[wiadczeD oraz motywach bycia w grupie. Poziom zaufania Najwa|niejszy aspekt relacji interpersonalnych w grupie. To pewno[, jak pokBadamy w innych ludziach oraz wiara w to, |e mo|emy ich zachowanie przewidzie. Daje poczucie bezpieczeDstwa wewn trzgrupowego. Poziom zaanga|owania Najbardziej wskazany jest wysoki poziom zaanga|owania, co osi ga si dziki spjno[ci grupowej. Pozwala on na realizacj wyznaczonych celw i zadaD. Postawy uczestnikw wobec siebie Nale|y d |y do ksztaBtowania si jak najbardziej pozytywnych relacji intragrupowych, poniewa| uBatwiaj one wspBdziaBanie oraz s podstaw wsparcia i udzielania pomocy w sytuacjach kryzysowych. Stosunek uczestnikw do lidera  dowdcy Dowdca pozytywnie spostrzegany (lubiany, szanowany) ma zdecydowanie wikszy wpByw na grup, mo|e korzysta z szerokiego wachlarza wzmocnieD  niedostpnego innym. Jest w stanie motywowa i zachca do wsplnego podejmowania wyzwaD. Stosunek lidera - dowdcy do uczestnikw Lider otwarty na ka|dego uczestnika, niekieruj cy si uprzedzeniami i stereotypami, unikaj cy stronniczo[ci, o jasnych i czytelnych zasadach swojej pracy, a jednocze[nie dbaj cy o potrzeby uczestnikw grupy  wzmacnia identyfikacj z grup (poczucie MY). Ilo[ i jako[ relacji pomidzy czBonkami grupy a dowdc Czste i bezpo[rednie kontakty dowdcy z |oBnierzami sprzyjaj poczuciu identyfikacji z grup , satysfakcji oraz odpowiedzialno[ci za grup. ZAGADNIENIE 6 ROLE GRUPOWE Rola grupowa jest specyficzn funkcj peBnion przez osoby w grupie. Wynika z indywidualnych predyspozycji uczestnikw grupy, ale rwnie| z oczekiwaD kierowanych pod ich adresem przez grup b dz lidera (dowdc). Zwiadomo[ tego zagadnienia uBatwia skuteczne dowodzenie i kierowanie zespoBem ludzkim. Patrz c na grup poprzez pryzmat rl odgrywanych przez jej czBonkw mo|emy oprcz rl zadaniowych i spoBecznych wyr|ni rwnie| role indywidualne. ROLE ZADANIOWE  to zachowania, ktre przybli|aj grup do zamierzonego celu: " inicjator (lider grupowy) popycha grup do podjcia jakiego[ wyzwania, osoba lubiana w grupie, z ktr licz si pozostali czBonkowie; " dostarczyciel informacji zbiera potrzebne dane i szuka zasobw poza grup; 21 " opiniodawca udziela rad na temat wykonania zadania; " stylista dopracowuje koncepcj, aby uczyni j bardziej u|yteczn dla grupy; " krytyk kontroluje, czy przy realizacji zadania wykorzystywane s najlepsze pomysBy grupy; " aktywator skupia si na tym, aby  nie ustawa, pracowa i i[ do przodu i wszystkich do tego zachca. ROLE SPOAECZNE  wi | si nie tylko z wykonywanym zadaniem, ale koncentruj si rwnie| na emocjach, uczuciach i wzajemnych relacjach: " szef klakierw pilnuje, aby grupa nagrodziBa ka|dego za jego zasBugi; " dawca wsparcia dodaje odwagi jednostkom nie[miaBym i popiera ich pomysBy; " wesoBek grupowy (bBazen grupowy) dba o to, aby w grupie panowaBa dobra atmosfera i rozBadowuje momenty napicia opowiadaniem dowcipw i wskazywaniem humoru sytuacyjnego; " marszaBek stoi na stra|y przestrzegania zasady rwnouprawnienia w grupie, czyli hamuje dyktatorskie zapdy bardziej dominujcych jednostek i podtrzymuje inicjatyw innych. ROLE INDYWIDUALNE  mog prowadzi do zakBceD i tar wewn trz grupy, a nawet do jej caBkowitej dezorganizacji. ZaBo|eniem ich jest bowiem osi gnicie jakiego[ indywidualnego celu bez zwa|ania na dobro grupy. PochBaniaj czas i energi zespoBu, hamuj c w konsekwencji realizacj wsplnych zadaD: " agresor lubi wywoBywa konflikty i spory z innymi czBonkami grupy; " negatywista nigdy nie zgadza si z propozycjami pozostaBych i burzy ka|dy consensus, uniemo|liwiajc prac nad zadaniem; " dyktator upiera si, aby grupa zawsze przyjmowaBa jego rozwizania i nie jest zainteresowany tym, co reszta ma do powiedzenia; " Bowca uznania skupia wszystkie swe wysiBki na tym, aby znale~ si w gronie wspBtwrcw ka|dego sukcesu grupy; " ekshibicjonista przez wikszo[ czasu jest zajty opowiadaniem innym o sobie tak, |e na inn aktywno[ nie starcza mu czasu (anga|uje tych, ktrzy musz sBucha jego wynurzeD i wprawia ich w stan za|enowania zbyt intymnymi zwierzeniami). ZAGADNIENIE 7 PRZYWDZTWO W GRUPIE Aby grupa skutecznie osi gaBa cele jej dziaBalno[ musi by koordynowana, a czBonkowie motywowani do wysiBku na rzecz tych celw. Rola ta nale|y do przywdcy. 22 PRZYWODZTWO oznacza proces wpBywania na czBonkw grupy poprzez ich motywowanie do dziaBaD na rzecz celw grupy oraz koordynowanie tych dziaBaD. WBadza jednostki nad grup cechuje si asymetri oddziaBywaD: jednostka wywiera du|y wpByw na innych, oni na ni niewielki lub |aden. Najwiksz wBadz w grupie sprawuje formalny lub nieformalny przywdca. W pododdziale wojskowym, z formalnego punktu widzenia, przywdztwo jest jednoosobowe (jeden dowdca pododdziaBu). Natomiast zawsze pojawia si przywdca nieformalny (lider grupowy). STYLE KIEROWANIA GRUP Styl autokratyczny (dyrektywny, nakazowy, instrukta|owy). To styl oparty na wydawaniu szczegBowych poleceD, decydowaniu za innych, czstej kontroli, ignorowaniu sprzeciwu, karach za nieposBuszeDstwo. Przywdca jest maksymalnie skoncentrowany na zadaniu i nie przejmuje si niezadowoleniem podwBadnych. ' Skuteczny przy niskiej motywacji i niskich kompetencjach podwBadnych. ' ' ' Styl liberalny (deleguj cy, anemiczny). Opiera si na stawianiu celw i delegowaniu (przekazywaniu) uprawnieD, pozostawianiu podwBadnym du|ej samodzielno[ci. UWAGA: to nie znaczy obojtno[ i bierno[! ' Skuteczny przy wysokiej motywacji i wysokich kompetencjach ' ' ' podwBadnych. Styl demokratyczny (wspBpraca, harmonijne wspBdziaBanie). Polega na uzgadnianiu z podwBadnymi celw, sposobw wykonania, zasad oceny efektw. W ka|dej fazie dowdca jest pomocnym partnerem w udzielaniu wskazwek, zwBaszcza merytorycznych. ' Skuteczny przy wysokiej motywacji i niskiej kompetencji podwBadnych. ' ' ' Styl klubowy (przyjazny, troskliwy). Nastawiony na utrzymanie/podnoszenie morale podwBadnych. Orientacja na relacje spoBeczne wyra|a si w aktywnym sBuchaniu, okazywaniu przyjaznego zainteresowania i zrozumienia dla problemw i uczu podwBadnych, empatycznym odbiorze komunikatw niewerbalnych. ' Skuteczny przy niskiej motywacji i wysokiej kompetencji podwBadnych. ' ' ' ZAGADNIENIE 8 KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA W GRUPACH Aby kontaktowa si z innymi ludzmi i wsplnie realizowa okre[lone cele i zadania, trzeba posiada pewne umiejtno[ci komunikacyjne. Do najbardziej podstawowych i najwa|niejszych nale|y umiejtno[ przesyBania czytelnych komunikatw, sBuchania i zbierania informacji niezbdnych, aby zrozumie przekazy innych ludzi. Komunikacja to sposb, w jaki kontaktujemy si midzy sob . Komunikacja midzy ludzmi zawsze przebiega na dwch poziomach: werbalnym i niewerbalnym. Komunikacja werbalna  sBowa, ktre wypowiadamy i ich znaczenie. Komunikacja niewerbalna   mowa ciaBa . 23 KOMUNIKACJA WERBALNA Czynniki sprzyjajce dobremu i szybkiemu porozumiewaniu si: " zwizBo[ wypowiedzi, " logiczny tok wypowiedzi, " trzymanie si gBwnego w tku, " wyra|anie pozytywnego stosunku do celu rozmowy, " informacja o wBasnych pozytywnych przemy[leniach i odczuciach podczas rozmowy, " informacja o wBasnych negatywnych przemy[leniach i odczuciach podczas rozmowy, UWAGA: Tak! Naprawd!  to pomaga  wyczy[ci sytuacj na przyszBo[, cho w pierwszej chwili bywa trudno  dlatego tak wa|na jest asertywna forma wypowiedzi, " upewnianie si, |e si dobrze rozumie, " empatia   zobaczenie [wiata oczami drugiej osoby , " umiejtne sBuchanie. Dobre sBuchanie - to sBuchanie konstruktywne i aktywne  nie tylko chBonicie informacji, ale tak|e zachcanie drugiej osoby do rozmowy oraz jasne demonstrowanie, |e zwracamy na ni uwag oraz na to, co ona mwi. Narzdzia pomocne w skutecznej komunikacji: To sposoby wypowiedzi oraz techniki aktywnego sBuchania, ktre w znacz cy sposb usprawniaj porozumiewanie si, bowiem uwzgldniaj nie tylko aspekt poznawczy komunikatw, ale rwnie| emocjonalny. Pozwalaj na poprawn wymian my[li oraz zrozumienie przekazywanych emocji. S to: ' parafraza  wyra|anie, co pewien czas, wBasnymi sBowami tego, co si usByszaBo. ' ' ' Prowokuje do okre[lenia, czy tak tre[ wBa[nie miaB na my[li mwi cy. Stanowi doskonaBe narzdzie kontrolowania przebiegu rozmowy. Parafraza zaczyna si od sBw:  O ile dobrze zrozumiaBem&  ,  Rozumiem, |e&  ,  Z tego, co sBysz&  ; ' parafraza emocjonalna (odzwierciedlanie uczu)  to wypowiedz, w ktrej nazywamy ' ' ' emocje lub uczucia jakich do[wiadcza nasz rozmwca. Parafraza emocjonalna mo|e brzmie nastpuj co:  W twoich sBowach jest du|o smutku&  ,  To musi by rzeczywi[cie trudne dla ciebie&  ,  Rozumiem twoje zdenerwowanie&  ; ' echo  okresowe powtarzanie niemal caBkowicie wiernie sBw rozmwcy. Jest to sygnaB, ' ' ' |e rozmwca jest uwa|nie sBuchany. Bardzo przydatne zwBaszcza w sytuacji, gdy pojawiaj si cyfry, daty  zmniejsza ryzyko popeBnienia pomyBki; ' dostrajanie si  przekazywanie drugiej osobie sygnaBu, |e uwa|nie sBuchasz: przez ' ' ' mwienie, np.  mhm ,  jasne , u|ywanie podobnych sBw, dostosowanie tempa wypowiedzi do tempa rozmwcy; ' klaryfikacja  zadawanie pytaD dotycz cych wypowiedzi lub wyja[niaj cych wypowiedzi, ' ' ' np.:  Kiedy to si zdarzyBo? ,  W jakich sytuacjach tak reagujesz? ; ' podsumowywanie  to zbieranie najwa|niejszych informacji na koDcu rozmowy lub po ' ' ' najistotniejszych jej etapach. Dziki tej technice masz kontrol nad ustaleniami, a jednocze[nie pokazujesz drugiej stronie swj profesjonalizm. Podsumowuj c, dajesz sobie mo|liwo[ zapamitania najwa|niejszych wnioskw z rozmowy. Dziki tej technice otrzymujesz rwnie| potwierdzenie co do kwestii, ktre wsplnie ustalili[cie. 24 KOMUNIKACJA NIEWERBALNA Stanowi nasz nieu[wiadomiony, niekontrolowany jzyk. 2/3 komunikacji ma charakter niewerbalny! W sytuacji rozbie|no[ci midzy tym, co mwi sBowa a tym, co ciaBo - komunikatem silniejszym, docieraj cym do odbiorcy jest przekaz pozasBowny. Warto zatem zwraca uwag na komunikaty niewerbalne i odpowiednio na nie reagowa. Na elementy komunikacji niewerbalnej skBadaj si: ' gesty, np. rozmaite ruchy r k, ' ' ' ' wyraz twarzy, ' ' ' ' mimika, ' ' ' ' postawa ciaBa, ' ' ' ' kontakt wzrokowy, ' ' ' ' nasz wygl d, ' ' ' ' gBos (ton, gBo[no[, intonacja, tempo mwienia), ' ' ' ' oddech, ' ' ' ' dystans, czyli odlegBo[, w jakiej stajemy lub siadamy od kogo[: ' ' ' " strefa intymna 15 - 50 cm " strefa osobista 0,5  1,2 m " strefa spoBeczna 1,2  3,6 m " strefa publiczna powy|ej 3,6 m. Oglne wra|enie to: sBowa (7%) + gBos (38%) + mimika (55%). Jaka mowa ciaBa [wiadczy o nastawieniu przyjaznym i zdecydowanym, a jaka o wrogim lub lkowym? Mowa ciaBa odbierana najcz[ciej jako przyjazna: czsty kontakt wzrokowy, pogodny wyraz twarzy z miBym, zachcaj cym, ciepBym u[miechem, aprobuj ce potakiwanie gBow , spokojne, otwarte dBonie, skierowane cz[ciej ku grze, swobodne ruchy ramion i dBoni, lekkie pochylenie ciaBa do przodu, rozluznione mi[nie (nie dr| , nie s usztywnione), miBe i ciepBe brzmienie gBosu, dotyk. UWAGA: Dotknicie dBoni zostanie odebrane jako sygnaB pozytywny tylko przez osoby, ktre to lubi i z ktrymi jeste[ w dobrych stosunkach. Zatem lepiej uwa|a, gdy nie ma si absolutnej pewno[ci, jak taki sygnaB, oznaczajcy przekroczenie bariery prywatno[ci, zostanie odebrany. Mowa ciaBa, [wiadczca o zdecydowaniu i zainteresowaniu: kontakt wzrokowy do czasu rozmowy, patrzenie prosto w oczy, twarz niezasBaniana w |aden sposb, lekkie pochylenie gBowy na bok, spokojna, rozluzniona pozycja ciaBa przy sBuchaniu, lekkie napicie ciaBa przy mwieniu, ramiona opuszczone, umiarkowana gestykulacja, otwarte dBonie, powa|ny ton. Mowa ciaBa odbierana najcz[ciej jako wroga (agresywna): unikanie wzroku przez czste odwracanie gBowy lub wychylanie si nad rozmwc i spogl danie ponad jego gBow , nieprzenikniony lub nieprzyjemny wyraz twarzy, zaciskanie ust, sarkastyczny, lekcewa| cy u[miech, unoszenie brwi przy zaci[nitych ustach, [ciskanie dBoni w pi[ci, nadmierna gestykulacja (w tym: gro|enie palcem), czste pocieranie nosa, krzy|owanie (i zaciskanie) r k i ng, odchylanie si i odsuwanie, napite (dr| ce) mi[nie, podniesiony, ostry ton gBosu. 25 Mowa ciaBa [wiadczca o lku: czste odwracanie wzroku i przymykanie oczu, czste mruganie, zaczerwieniona lub nagle pobladBa twarz, silne pocenie si, zasBanianie dBoni ust, nerwowe kiwanie gBow , oglna nadpobudliwo[ ruchowa (wiercenie si, pocieranie szyi i karku, [ciskanie, wykrcanie palcw), krzy|owanie (i zaciskanie) r k i ng, dr| ce mi[nie. ZAGADNIENIE 9 KONFLIKTY W GRUPIE Konflikt jest zjawiskiem powszechnym, nieuchronnie zwi zanym z |yciem spoBecznym, a wic rwnie| grup spoBeczn . KONFLIKT  to znaczna r|nica, niezgodno[, antagonizm, sprzeczno[ dotycz ca pogl dw, warto[ci, potrzeb, obowi zkw, praw czy interesw dwch lub wicej osb, ktre d | do rozwi zania tej sprzeczno[ci. Szczeglnym przypadkiem takich wyraznych sprzeczno[ci w grupie s konflikty interpersonalne, ktre wystpuj wwczas, gdy problem antagonizuj cy dwch lub kilku czBonkw grupy (np. |oBnierzy) traktowany jest jako niepo| dany oraz wydaje si mo|liwy do rozwi zania przez wsplne porozumienie i dziaBanie. Konflikty midzyludzkie w pododdziale mog dotyczy: " sfery relacji interpersonalnych i emocji (stereotypy, uprzedzenia, negatywne, odwetowe zachowania, zBa komunikacja interpersonalna, manipulacje, zazdro[, zemsta): - relacje interpersonalne formalne, sBu|bowe: pionowe (dowdca  |oBnierze), poziome (dowdcy, |oBnierze posiadaj cy rwnorzdn pozycj); - relacje interpersonalne nieformalne: partnerskie, kole|eDskie; " warto[ci (filozofia |ycia, religia, tradycja, ideologia); " informacji (brak danych, r|ne punkty widzenia, r|ne procedury zbierania danych, r|nice w interpretacjach); " struktury (podziaB rl i obowi zkw, zBa kontrola zasobw, nierwny rozkBad siB, ograniczenia czasowe, podziaB kompetencji, okre[lenie rl); " interesw (rzeczowe  pieni dze, dobra, czas; psychologiczne  zaufanie, szacunek, sprawiedliwo[, uznanie, godno[, poczucie wBasnej warto[ci, bezpieczeDstwo; proceduralne  regulaminy, sposoby dziaBania). Nie ka|dy konflikt jest dla funkcjonowania ludzi szkodliwy. W podej[ciu tradycyjnym, konfliktw nale|y unika, poniewa| s szkodliwe, przeszkadzaj w efektywnym wspBdziaBaniu, a kiedy ju| si pojawi nale|y je jak najszybciej eliminowa. Tymczasem, niektre konflikty mog by po|yteczne, poniewa| w perspektywie zwikszaj efektywno[ wspBdziaBania. Poprzez rozluznienie utartych zwyczajw, sztywnych schematw my[lenia i dziaBania, dziki napiciu nieodB cznie powi zanemu z konfliktem, mamy niepowtarzaln okazj do wypracowania nowych, lepszych sposobw wspBdziaBania i wzrostu wizi B cz cych uczestnikw grupy. Konfliktom nale|y zawsze uwa|nie si przygl da. Nie nale|y ich powstrzymywa, ale nimi kierowa. 26 STYLE ROZWIZYWANIA KONFLIKTW Wszystkie przedstawione poni|ej style rozwi zywania konfliktw maj swoje zalety i wady. Najlepiej zatem umie je stosowa odpowiednio do zaistniaBej sytuacji. Mamy skBonno[ do preferowania jednego  dwch stylw, pozostaBych warto wic si nauczy, aby poradzi sobie w ka|dej sytuacji. RYWALIZACJA (WALKA). Styl aktywno  egocentryczny. Jest wyrazem d |enia do obrony wBasnego interesu i braku zainteresowania oraz lekcewa|eniem interesw drugiej strony. W tym przypadku konflikt jest rozwi zywany w taki sposb, |e zawsze wystpuje wygrany i przegrany. Wygrywa silniejszy stosuj c r|ne formy nacisku lub walki, od subtelnej manipulacji a| po przemoc fizyczn . Zalety: W sporcie czy nauce mwi si czasem o szlachetnej rywalizacji; zdarza si, |e bywa twrcza (raczej rzadko). Wady: Krtkowzroczna, maBo opBacalna, wysoki koszt emocjonalny, du|o emocji o znaku minus, niszczy relacje spoBeczne, czsto prowadzi do destrukcji i patologii (powoduje bBdne koBo cyklu odwetowego, gdzie kontratak nastpuje po ataku). KOMPROMIS. To styl [rednio aktywny i [rednio egocentryczny. Jest sposobem pozwalaj cym na cz[ciowe zaspokojenie interesw wBasnych oraz cz[ciowe zaspokojenie interesw partnera. Decyzje uzyskane za pomoc kompromisu z reguBy nie pozostawiaj u spieraj cych si stron poczucia frustracji czy wrogo[ci. Osi gnite rozwi zanie bdzie natomiast tylko czym[ po[rednim, z czym obie strony mog si pogodzi. Zalety: ZBoty [rodek, wszyscy s po cz[ci zadowoleni. Wady: Nikt nie jest caBkowicie zadowolony; strategia tylko fasadowo najlepsza. UWAGA: Kompromis, to sztuka ustpowania. Zasady skutecznego ustpowania to: " Nie stosuj du|ych ustpstw, lepiej kilka mniejszych, bo w pamici zostaje liczba ustpstw, a nie ich wielko[; " Ustpstwa powinny stopniowo male; " Ostro|nie z ustpstwami w naprawd wa|nych sprawach (punkt krytyczny!); " Ostro|nie ze zwikszaniem ustpstw pod wpBywem zmczenia, sympatii do rozmwcy i w koDcowej fazie negocjacji. UNIKANIE. To styl bierno  egocentryczny. Polega na tym, |e unika si zajmowania konfliktem lub zaprzecza si istnieniu konfliktu. W takiej sytuacji konflikt przebiega zwykle w sposb ukryty. W zwi zku z tym |adna ze stron nie ma szans na zaspokojenie wBasnych potrzeb. Zalety: Ta strategia wycisza emocje, pozwala unikn  konfrontacji, co jest korzystne w kilku sytuacjach: gdy nie masz argumentw i nie jeste[ przygotowany do obrony, gdy w danym momencie s inne wa|niejsze sprawy do zaBatwienia, gdy nie chcemy otwartej konfrontacji lub jeste[my w zBej kondycji psychofizycznej. Wady: Rozwi zanie konfliktu przesuwa si na pzniej, sprawa pozostaje niezaBatwiona. 27 ULEGANIE (PODPORZDKOWANIE SI). To styl bierno  otwarty. Polega na rezygnacji z obrony wBasnych interesw i objawia si pragnieniem zaspokojenia potrzeb partnera. Sposb ten jest stosowany, gdy druga strona jest spostrzegana jako silniejsza lub przyjmuj c tak taktyk liczy si na to, |e w przyszBo[ci druga strona odwzajemni si ustpstwem na nasz korzy[. Zalety: Dla osb niepewnych siebie ta strategia dostarcza oparcia i poczucia bezpieczeDstwa. Wady: Zgadzanie si, ulegBo[, konformizm w celu np. zapewnienia sobie tzw. [witego spokoju dostarcza komfortu innym, a ciebie mo|e nara|a na wykorzystywanie. Poczucie niezadowolenia i/lub krzywdy ro[nie, a czasem prowadzi do niezrozumiaBego dla otoczenia wybuchu emocjonalnego i wysokich kosztw emocjonalnych. WSPAPRACA. To styl aktywno  otwarty. Stanowi najlepszy sposb rozwi zywania konfliktw. Polega na realizacji wBasnych interesw z rwnoczesnym pragnieniem, aby partner zrealizowaB swoje. Konflikt jest traktowany jako wsplny problem do rozwi zania. Zalety: Traktowanie innych ludzi jako partnerw (a nie wrogw) i wspBdziaBanie z nimi dla wsplnego dobra  realizacja interesw obu stron przy minimalnych kosztach wBasnych. Wady: Jest to najtrudniejsza strategia wymagaj ca uwzgldnienia innego, ni| wBasny, punktu widzenia, szukania czego[, co zbli|a (nie oddala). Strategia, w ktrej trzeba rezygnowa z obronnego udowadniania wszystkim, |e ma si racj. Wreszcie strategia, wymagaj ca twrczego, plastycznego my[lenia i zaBo|enia dobrej woli obu stron. TECHNIKI ROZWIZYWANIA KONFLIKTW NEGOCJACJE  forma porozumiewania si przeciwnych stron konfliktu, gdzie zainteresowani skBadaj wzajemne propozycje i kontrpropozycje, a problem jest rozwi zany pod warunkiem, |e obie strony osi gn zgod. MEDIACJE  wyra|anie zgody na udziaB trzeciej strony przy rozwi zywaniu zaistniaBego konfliktu. ARBITRA{  sposb rozwi zywania konfliktw polegaj cy na tym, |e trzecia strona narzuca rozwi zanie skonfliktowanym czBonkom grupy. ZAKO CZENIE Dowdca rozumiej cy dynamik grupy, etapy jej rozwoju, czynniki sprzyjaj ce dobremu funkcjonowaniu grupy, maj cy rozeznanie w rolach grupowych, umiej cy si skutecznie komunikowa z |oBnierzami, z konstruktywnym podej[ciem do wystpuj cych w pododdziale konfliktw, dziel cy si swoimi umiejtno[ciami spoBecznymi, potrafi skutecznie wpBywa na to, co si dzieje w zespole. DziaBania grupowe stanowi bowiem podstawow form wykonywania zadaD w wojsku, a wiedza i umiejtno[ wBa[ciwego kierowania grup  podstaw dziaBalno[ci ka|dego dowdcy i wyznacznik jego skuteczno[ci. 28 DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOZCI MON 00-911 Warszawa, al. NiepodlegBo[ci 218 www.wp.mil.pl www.wojsko-polskie.pl Departament Wychowania i Promocji Obronno[ci jest komrk organizacyjn Ministerstwa Obrony Narodowej wykonujc w resorcie zadania wychowawcze, ksztaBtowania dyscypliny wojskowej, ksztaBcenia obywatelskiego, kulturalno-o[wiatowe, w zakresie ksztaBtowania dyscypliny wojskowej, promocji obronno[ci, wspBdziaBania z paDstwowymi i samorzdowymi instytucjami oraz organizacjami pozarzdowymi w dziedzinie tworzenia obywatelskiego zaplecza systemu obronno[ci, a tak|e w zakresie wspierania i promowania ogniw spoBecznych kadry zawodowej. Kierownictwo DWiPO: dyrektor Krzysztof Sikora tel. 022 (6)840-117 fax 022 (6)840-137 zastpca dyrektora pBk Jerzy Gutowski tel. 022 (6)840-131, 022 (6)840-220 radca prawny Dariusz Stachowicz tel. 022 (6)840-148 radca prawny Anna Wolnicka tel. 022 (6)840-148 OddziaB SpoBecznych Problemw SBu|by szef oddziaBu pBk Jerzy Ndzi, tel. 022 (6)840-121 Monitorowanie zjawisk i tendencji w |yciu spoBecznym wojska z punktu widzenia prognozowania zagro|eD; przygotowywanie okresowych analiz, ocen, prognoz, a tak|e wypracowywanie celw, kierunkw i propozycji dziaBaD w sferze ksztaBtowania stosunkw spoBecznych i przeciwdziaBania patologiom w SiBach Zbrojnych RP. Okre[lanie kierunkw i gBwnych zadaD w dziedzinie profilaktyki wychowawczej i psychologicznej, a tak|e funkcjonowania korpusu oficerw wychowawczych. Identyfikacja i monitorowanie spoBecznych problemw sBu|by wojskowej kobiet oraz problematyki dyskryminacji pBci w resorcie, wspBdziaBanie w tym zakresie z Rad do Spraw Kobiet w SiBach Zbrojnych RP. OddziaB Edukacji Obywatelskiej i CeremoniaBu Wojskowego szef oddziaBu pBk Marek Paterek tel. 022 (6)840-158 Programowanie, koordynowanie i realizacja zadaD w sferze: edukacji obywatelskiej w wojsku, ksztaBcenia proobronnego mBodzie|y, upowszechniania midzynarodowego prawa konfliktw zbrojnych, ochrony dbr kultury na wypadek konfliktu zbrojnego, upowszechniania i kultywowania tradycji or|nych w SiBach Zbrojnych RP, nadawania nazw wyr|niajcych i patronw, opracowywania rodowodw zwizkw i jednostek wojskowych, przygotowywania projektw wnioskw nadania sztandarw, proporcw i innych symboli wojskowych, organizowania ceremonii wojskowych i patriotycznych z udziaBem wojska w kraju i poza jego granicami. OddziaB Promocji Obronno[ci szef oddziaBu pBk Witold Kalinowski, tel. 022 (6)840-136 Programowanie, koordynowanie i wykonywanie zadaD wynikajcych z szeroko rozumianej promocji obronno[ci w kraju i zagranic, w tym tak|e prowadzenia zadaD patronackich, realizowanych w oparciu o obowizujce uregulowania ustawowe oraz odrbne ustalenia resortu obrony narodowej w tej dziedzinie. WspBdziaBanie z instytucjami paDstwowymi, zajmujcymi si problematyk promocji Polski w kraju i za granic, organami samorzdowymi, organizacjami pozarzdowymi, mediami oraz komrkami organizacyjnymi resortu, dowdztwami rodzajw SiB Zbrojnych RP w celu tworzenia warunkw do dziaBalno[ci promocyjnej w wojsku. Opracowywanie, produkowanie i dystrybucja materiaBw promocyjnych o SiBach Zbrojnych RP. OddziaB Kultury i O[wiaty szef oddziaBu pBk CzesBaw Kobierski tel. 022 (6)840-165 Okre[lanie celw i kierunkw pracy w zakresie dziaBalno[ci kulturalno-o[wiatowej, krajoznawczej i rekreacyjnej w resorcie oraz opracowywanie projektw dokumentw normatywnych w tej dziedzinie. WspBdziaBanie z centralnymi organami wBadzy paDstwowej, zajmujcymi si problematyk kultury, o[wiaty, turystyki, kultury fizycznej, organami samorzdowymi, stowarzyszeniami i [rodowiskami twrczymi w tworzeniu warunkw do dziaBalno[ci kulturalno-o[wiatowej, rekreacyjnej i proobronnej w resorcie. OddziaB Komunikacji SpoBecznej szef oddziaBu pBk JarosBaw Dbski, tel. 022 (6)840-159 Programowanie, koordynowanie i realizowanie wspBpracy resortu z organizacjami pozarzdowymi, instytucjami paDstwowymi i organami samorzdowymi w dziedzinie tworzenia obywatelskiego zaplecza systemu obronno[ci paDstwa oraz budowania spoBecznej akceptacji dla polityki obronnej paDstwa. Zadania oddziaBu obejmuj midzy innymi: zlecanie zadaD publicznych w dziedzinie obronno[ci; rozpatrywanie wnioskw o podpisanie porozumieD o wspBpracy z Ministrem Obrony Narodowej oraz sprawowanie oglnego nadzoru nad ich realizacj; nieodpBatne przekazywanie mienia ruchomego Skarbu PaDstwa bdcego w u|ytkowaniu jednostek podporzdkowanych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych; sprawowanie nadzoru nad fundacjami, dla ktrych Minister Obrony Narodowej jest ministrem wBa[ciwym ze wzgldu na cele fundacji. OddziaB Dyscypliny Wojskowej szef oddziaBu pBk StanisBaw Piwowar, tel. 022 (6)846-878 Programowanie i koordynowanie dziaBalno[ci dotyczcej ksztaBtowania dyscypliny wojskowej i wBa[ciwego reagowania na jej naruszenia. Przygotowywanie projektw aktw prawnych i innych dokumentw normatywnych oraz decyzyjnych w zakresie dyscypliny wojskowej, w tym dotyczcych orzecznictwa dyscyplinarnego Ministra Obrony Narodowej i Podsekretarza Stanu wBa[ciwego w sprawach spoBecznych. Dokonywanie analiz i ocen warunkw do ksztaBtowania dyscypliny wojskowej, jej tendencji i stanu w resorcie obrony narodowej. Kierowanie systemem sprawozdawczo[ci w zakresie dyscypliny wojskowej oraz prowadzenie bazy danych dotyczcych dyscypliny |oBnierzy. Planowanie i realizowanie zadaD zwizanych z upowszechnianiem wojskowych przepisw dyscyplinarnych, procesem ksztaBcenia i szkolenia oraz dziaBalno[ci informacyjno-wydawnicz, dotyczc dyscypliny wojskowej. Zaopatrywanie jednostek resortu w odznaki i legitymacje oraz biaB broD, sBu|c wyr|nianiu |oBnierzy. 29 NOTATKI NOTATKI NOTATKI

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
klasa szkolna jako grupa społeczna
Wróbleski M Gra jako model społeczny O potrzebie grania w społeczeństwie współczesnym
Kucia M Auschwitz jako fakt społeczny
w 08 Szkoła jako instytucja społeczna i środowisko wychowawcze
Przestępstwo jako zjawisko społeczno prawne docx
Ciąża i poród u młodocianych jako problem społeczny i zdrowotny
Człowiek jako istota społeczna
jezyk jako twor spoleczny pdf
3 ekonomia społeczna ku pomocy społecznej, teksty 2007, str 6
WSPÓŁCZESNA RODZINA JAKO ŚRODOWISKO społecznowychowawcze
jezyk jako twor spoleczny odp pdf
15 organizacja jako byt spoleczny
Ubóstwo i bezdomność jako zjawiska społeczne w ujęciu ppt
KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA JAKO UMIEJĘTNOŚĆ SPOŁECZNA
grupa spoleczna
Prostytucja jako zjawisko społeczne i problem niedostosowania społecznego

więcej podobnych podstron