3607805646

8 Bolesław Winiarski

wysuwać się będzie problem jak najlepszego rozmieszczenia ludzi — w aspektach zapewnienia im dobrych warunków ekologicznych i szans rozwoju — a na drugie miejsce przesunie się zagadnienie lokalizacji produkcji. Zakładamy oczywiście, że nie dojdzie do sytuacji zmuszających do nadania najwyższego priorytetu celom obronnym i bezwzględnego podporządkowania im pozostałych.

4. Problem charakteru planów przestrzennych

W literaturze poświęconej teoretycznym zagadnieniom planowania zwrócono uwagę, ze plany budowane w układach terytorialnych mogą mieć charakter ¹:

a.    planów struktury,

b.    planów funkcjonowania,

c.    planów działania.

Przez plan struktury rozumie się zbiór informacji przedstawiających pewien stan, który istnieje, lub który zamierza się nadać obiektowi będącemu przedmiotem planu. Przykładem typowym są plany budynków lub ich zespołów. Za plan struktury można też uznać opis struktury społecznej lub ekonomicznej, którą zamierza się ukształtować w przyszłości.

Planem funkcjonowania jest z kolei zbiór informacji określających zachowanie się elementów układu w jego obrębie jako pewnej całości. Planem funkcjonowania jest rozkład jazdy, projekt technologiczny zakładu przemysłowego itp.

Planem działania jest wreszcie zbiór informacji mówiących o tym, co należy robić, by przedmiot planu przekształcić, zmieniając jego rozmiary i strukturę. Informacje te muszą określać cele, środki, sposoby, czas i miejsca oraz sekwencyjność odpowiednich działań, z uwzględnieniem okoliczności, w których mają być prowadzone.

W praktyce polityki ekonomicznej szczególną rolę odgrywa trzeci z wymienionych typów planów, tj. plan działania. Zwięźle wyraża to P. S u 1 m i c k i mówiąc, że plan jest decyzją na temat działania gospodarczego ². Aby była to decyzja kompletna, musi się w niej mieścić nie tylko wyznaczenie celów i zadań, ale także ustalenie środków realizacyjnych.

K. Secomski zwraca uwagę, że w planowaniu po ustaleniu zespołu celów społeczno-gospodarczych, trzeba dokonać oceny zasobów, środków i możliwości, a następnie wytyczyć strategię rozwoju, sprecyzować drogi dochodzenia do założonych celów ³.

Analizując plany opracowywane w Polsce przez wyspecjalizowany aparat planowania przestrzennego stwierdzamy, że odpowiadają one cechom planów pierwszego typu, czyli że są to plany s t r u k t u ry. Przedstawia się w nich głównie uznane za pożądane przyszłe stany

1

   Por. J. Regulski. Elementy sprawności planowania urbanistycznego. IUiA, z. 127, Warszawa 1966; Prognozy a skuteczność planowania. „Kultura i Społeczeństwo” nr 1, 1967.

2

   Por. P. S u 1 m i c k i. Planowanie i zarządzanie gospodarcze. Warszawa 1971, s. 95.

3

   Por. K. Secomski. Elementy polityki ekonomicznej. Warszawa 1972, s. 276—277.