4387641330

KS. KONRAD FEDOROWSKI

Wypowiedzi z ambony często były formą samoobrony wynikającą z poczucia zagrożenia wiary i Kościoła⁵. Ambona stanowiła dla komunistów barierę nie do przejścia na drodze prowadzącej do całkowitej indoktrynacji społeczeństwa⁶. W czasie nasilonych represji wobec Kościoła, większość wypowiedzi duchowieństwa zaliczano do kategorii „wrogich”. Były to m.in.: wystąpienia krytykujące posunięcia władz wobec Kościoła, obecną sytuację polityczną, dążenia i cele obecnego systemu, nierówności panujące w społeczeństwie. Negatywnie odbierano także wypowiedzi na tematy ściśle religijne, zachęcanie do trwania w wierze, nienagannego religijnie i moralnie życia, wychowania młodzieży w duchu katolickim, wskazywanie ówczesnych zagrożeń wiary, przestrzeganie przed zgubnym wpływem rozsiewanej komunistycznej propagandy. Za „wrogie” władze komunistyczne uważały także dopominanie się o prawa dla obywateli. Inne wypowiedzi oceniano jako: „neutralne” lub „pozytywne”⁷.

Inwigilacja działalności kaznodziejskiej Kościoła obejmowała homilie i kazania wygłaszane w czasie odpustów, rekolekcji, misji parafialnych, niedzielnych mszy świętych, wizytacji biskupich i innych uroczystości kościelnych. Świadectwem, z jak dużą wnikliwością śledzono działalność kaznodziejską duchownych, są raporty dekadowe sporządzane przez sandomierski Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP), których fragmenty przedstawia poniższa tabela.

Tabela 1

Ocena działalności kaznodziejskiej na podstawie raportów dekadowych PUBP w Sandomierzu za lata 1946-1951

Okres sprawozdawczy	Fragment raportu dotyczący kazań
10-20 V 1946 r.	„duchowieństwo na terenie Sandomierza mniej wypowiada się politycznie. stara się tylko, aby utrzymać ludność przy wierze".
20-30 V 1946 r.	„duchowieństwo w powiecie sandomierskim jak i w mieście Sandomierzu przestało wypow iadać się o polityce w swych kazaniach".
30 V-10 VI 1946 r.	„duchowieństwo jak zostało zauważone w tej dekadzie, zaczyna się więcej wypowiadać w swych kazaniach. Księża co się dotyczy referendum ludowego w przeprowadzonym wywiadzie w referendum nie będą brać udziału, wypowiadają się, że nie są zależni od siebie, tylko od wyższych władz”.
10-20 VII 1946 r.	„duchowieństwo po zajściu w Kielcach poruszało w swych kazaniach wystąpienie antysemickie, zaznaczając iż każdy człowiek ma jednakowe prawo do życia, bez względu na wyznanie czy narodowość”.

⁵ B. Stanaszek, Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej w latach 1945-1967, t. 2, Duszpasterstwo i laicyzacja życia społecznego, Sandomierz 2006, s. 119.

⁶ J. Żary n, Kościół a władza w Polsce (1945-1950), Warszawa 1997, s. 342.

⁷ H. Dominiczak, Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem..., s. 20, 32-33, 37,41,54, 55-56, 58, 76, 115.