Niemal wszystkie podziały potrzeb odnoszą się do trzech struktur organizmu człowieka-do sfery biologicznej, psychicznej i społecznej. Najbardziej znaną i przydatną w opiece nad człowiekiem jest klasyfikacja potrzeb A. H. Maslowa.
W swojej koncepcji Maslow zaproponował 5 grup potrzeb przedstawionych w postaci piramidy potrzeb:
1. Potrzeby fizjologiczne (biologiczne).
2. Potrzeba bezpieczeństwa.
3. Potrzeb przynależności i miłości.
4. Potrzeba prestiżu i uznania.
5. Potrzeba samorealizacji.
Jest to układ hierarchiczny, u podstawy piramidy znajdują się potrzeby fizjologiczne (biologiczne).
Zakres potrzeb w każdej grupie był omówiony we wcześniejszej jednostce modułowej. Każda potrzeba przejawia się w określony sposób w zachowaniu człowieka. Organizm człowieka stale zaspakaja swoje potrzeby, które pozwalają zachować równowagę w organizmie, zachować zdrowie. Rozpoznanie potrzeb jest trudnym zadaniem ale bardzo ważnym dla całości diagnozy. Brak zaspokojenia potrzeb prowadzi do zaburzeń w różnych sferach funkcjonowania człowieka. J. Formański przytacza skutki psychologiczne niezaspokojenia potrzeb opracowane przez K. Jankowskiego, i są to:
- napięcie - może zaistnieć jako skutek lub wynikać z pozostałych konsekwencji niezaspokojenia potrzeb,
smutek, depresja,
- złość, agresja,
- lęk.
Z niezaspokojenia określonej potrzeby lub pojawienia się przeszkód w jej zaspokojeniu wynika stan frustracji. Naruszenie równowagi między potrzebami, podejmowanym działaniem i warunkami tego działania charakteryzuje sytuacje trudne, w której powstaje stan stresu. A choroba, niepełnosprawność jest dla pacjenta sytuacją trudną, wpływa negatywnie na zaspokojenie jego potrzeb, powoduje problemy.
Problemy mają związek ze stanem pacjenta, z niego wynikają.
Problem określany jest jako” zagrożenie, a także dolegliwości odczuwane przez pacjenta”, lub problem jest „trudnością jaką napotyka pacjent.” Wynika to ze stanu pacjenta w jakim się w danym czasie znajduje. Niekiedy jest potrzeba dotarcia do przyczyny problemu, wskazanie stanu, z którego problem wynika. W odniesieniu do ludzi chorych rozpoznanie problemów jakie subiektywnie i obiektywnie mają ubogaca diagnozę.
J. Kozielecki przyjmując jako kryterium najważniejsze cele czynności człowieka i przedstawił następującą klasyfikację problemów:
1) problemy orientacyjne-wy stepują, gdy poszukujemy potrzebnych informacji,
2) problemy decyzyjne-związane są z podejmowaniem decyzji w sytuacjach pewnych i w sytuacjach ryzykownych,
3) problemy wykonawcze - są pochodną od problemów orientacyjnych i decyzyjnych, zależą od możliwości rozpoznania przyczyn trudności i od możliwości podjęcia decyzji w sprawie usunięcia tych trudności.
W rozpoznawaniu problemów należy wyjść poza aktualną sytuację pacjenta i jego problemy. Ważna jest perspektywa w ocenie problemów i potencjalne zagrożenie zdrowia z powodu np. złego odżywiania, stosowania używek.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
12