4742460246

AUSTRIACKA SZKOŁA EKONOMII I JEJ PRZEDSTAWICIELE 57

Do późnych lat osiemdziesiątych doktryny Mengera przenikały również do nie-niemieckojęzycznych ekonomistów we Francji, w Niderlandach, Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Bry tanii²⁶.

2. EUGEN VON BÓHM-BAWERK

Kolejną obok Mengera postacią pierwszoplanową szkoły austriackiej byl Eu-gen von Bóhm-Bawerk, określany przez wielu jako najwybitniejszy uczeń Carla Mengera. Eugen urodził się w 1851 r. w Brnie jako trzecie z czwórki dzieci. Jego ojciec w 1854 r., podczas piastowania urzędu wiceprezydenta Moraw, otrzymał tytuł szlachecki i przyjął imię Ritter von Bawerk. Po przedwczesnej śmierci ojca, Eugen, wówczas sześcioletni, przeprowadził się z matką do Wiednia. To tam, podczas nauki w miejscowym Schottengymnasium, poznał Friedricha von Wiese-ra, z którym miała go połączyć trwająca cale życie przyjaźń. Przyjaciele nieustannie dążyli do prześcigania się wzajemnie w swoich naukowych osiągnięciach i w jednym czasie ukończyli studia prawnicze²⁷.

Eugen byl profesorem ekonomii politycznej, najpierw w Innsbrucku, a następnie w Wiedniu. Piastował też wielokrotnie urząd ministra rządowego w Cesarstwie Austro-Węgierskim. Ma on swój udział nie tylko w udoskonalaniu i rozpowszechnianiu subiektywnej teorii opracowanej przez Mengera, ale też wydatnie poszerzył zakres jej zastosowania, na przykład w teorii kapitału i procentu²⁸.

Oprócz pracy urzędnika, Bóhm-Bawerk poświęcał dwie godziny dziennie badaniom naukowym i pozostawał w ciągłym kontakcie z Uniwersytetem w Wiedniu — początkowo jako egzaminator, a po 1891 r. jako profesor honorowy. W 1892 r. miał wkład w utworzenie czasopisma ekonomii, polityki społecznej i administracji, a ponadto pełnił ważną rolę w Stowarzyszeniu Ekonomistów Austriackich. Po ostatecznej rezygnacji ze stanowiska ministra, Bóhm-Bawerk przyjął specjalnie dla niego przygotow aną posadę profesora. Jego wykłady cechowały się jasnością i systematycznością, a dzięki spokojnemu, usystematyzowanemu i ożywionemu intelektualnie sposobowi prezentacji, uważane były za prawdziwy majstersztyk. Ludwik von Mises, który w nich uczestniczył, tak go wspomina: „[...] byl wyśmienitym wykładowcą. Nie uważał siebie za nauczyciela, tylko za moderatora, który od czasu do czasu wkracza w dyskusję. Uważał, że w nauce należy każdemu umożliwić wypowiedzenie się. Pod tym względem zgadzali się

²⁶    C. Menger, Biografia, www.mises.pl

²⁷    E.M. Schulak, Eugen von Bóhm-Bawerk - ekonomista, minister, arystokrata, www.mises.pl

²⁸    HUERTA DE SOTO, Szkoła austriacka, s. 69.