4806165444

Problem polityczności jako metateoretyczne wyzwanie dla politologii 17

Trzecim czynnikiem, który wpłynął na dyskurs na temat polityczności są wszelkiej maści procesy postpolityczne, które podkopały podziały ideologiczne, wyzwania polityczne sprowadzając do praktycznego rozwiązywania problemów społecznych, stawiając zarazem problem płynnych granic polityki. Propozycje tego typu staną się następnie przedmiotem zaciekłej krytyki ze strony badaczy radykalnych, którzy zarzucili ujęciom postpolitycznym i liberalnym odpolitycz-nianie rzeczywistości społecznej i niedostrzeganie w jej ramach fundamentalnych sprzeczności, sprowadzając podmiotowe znaczenie różnych ruchów społecznych do irracjonalno-impulsywnego działania mas. Zdaniem Ch. Mouffe, upadek komunizmu nie zniósł aktualności tezy o antagonizmach (i polityczności), a jedynie dokonał rekonfiguracji pól konfliktu³⁴.

Mając na uwadze powyższe uwarunkowania, zarówno teoretycy polityki, jak i filozofowie polityki starają z nimi zmierzyć. Ci pierwsi budują przede wszystkim określone opisy i wyjaśnienia, nie angażując się ideowo czy tym bardziej ideologicznie w rozwiązywanie omawianych problemów. Bez względu na to, czy mamy do czynienia z realistycznym ujęciem M. Karwata lub Z. Bloka czy sym-boliczno-semiotycznym ujęciem Golinowskiego lub Pierzchalskiego, dominuje tu zorientowanie analityczne ukierunkowane na rozpoznanie mechanizmów życia politycznego, a nie zmianę rzeczywistości społecznej. Tymczasem filozofowie polityki posługują się politycznością nie tylko po to, żeby interpretować prawidłowości polityczne, ale żeby zaproponować swego rodzaju program naprawczy rzeczywistości społeczno-politycznej. Dostrzegamy to chociażby w postmarksistowskiej koncepcji polityczności, gdzie uwolnione od determinacji czynników ekonomicznych podmiotowości, przede wszystkim grupy wykluczone, mniejszościowe, marginalizowane, mają na tej podstawie możność niejako niezależnego wytyczenia własnych celów, ich artykulacji w przestrzeni publicznej, a w rezultacie działania. Zdaniem Timothy ego Davida Fiskena, cel teoretyczny postmarksistów ma iść w parze z celem praktycznym, a na nazwanie tego projektu Fisken posługuje się określeniem „spekulatywna lewicowość”³⁵.

Z drugiej strony, mając na uwadze odniesienia normatywne, można przywołać koncepcję wręcz odwrotną, bo liberalne ujęcie tego, co polityczne Johna Rawlsa. Założenia jego koncepcji wskazywały na konieczność wypracowania reguł, dzięki którym uda się zbudować sprawiedliwy porządek, rozdzielić sferę

³⁴    Ch. Mouffe, The Return ojthe Political..., op.cit., s. 3.

³⁵    Zob. np.: T.D. Fisken, The Tum to the Political: Post-Marxism and Marxś Critiąue ofPolitics, Berkeley 2012. [Praca doktorska obroniona na Uniwersytecie w Berkeley].