5673056529

Łatwo zauważyć, że interpretacja (2.3) została sformułowana w taki sposób, że zdanie

(2.2)    jest prawdziwe. Po określeniu interpretacji poszczególnych predykatów sprawdzenie poprawności zdania polega na iteracyjnym wykonaniu ściśle określonych operacji wzdłuż poszczególnych gałęzi drzewa syntaktycznego. W przypadku zdania (2.2) sprawdzenie jego prawdziwości sprowadza się do stwierdzenia, czy Kowalski¹ e Doktor¹. Ponieważ tak jest, zdanie (2.2) w interpretacji (2.3) uznajemy za prawdziwe, mówiąc jednocześnie, że interpretacja (2.3) jest modelem zdania (2.2).

Możemy oczywiście pomyśleć o wielu interpretacjach będących modelami zdania

(2.2) . Dziedziną takich interpretacji mogą być mieszkańcy różnych polskich miast, z arbitralnie wskazanym Kowalskim będącym doktorem (czasem może to nawet być tytuł wyłącznie honorowy). Możemy nawet pomyśleć o modelach zdania (2.2), których dziedziną nie będą prawdziwi ludzie, a np. bohaterowie historii literackich lub nawet przedmioty martwe. W tym sensie faktyczne znaczenie zdań (2.1) i (2.2) zależy wyłącznie od interpretacji (zarówno w znaczeniu potocznym, jak i formalnym).

System wnioskujący abstrahuje od faktycznej interpretacji (która może, jak pokazaliśmy, być bardzo różna) przetwarzanych przez niego informacji. System taki dysponuje bazą wiedzy (na potrzeby tego rozdziału przyjmiemy, że baza taka zawiera zbiór zdań logicznych), co do której zakłada, że zawiera ona wyłącznie zdania prawdziwe. Na ich podstawie jest możliwe przeprowadzenie wnioskowania, czyli określenie kolejnego zbioru zdań, co do których wiadomo, że (przy założeniu prawdziwości bazy wiedzy) są prawdziwe przy dowolnej interpretacji będącej modelem bazy wiedzy. Fakt ten nazywamy wynikaniem¹ pewnego zdania Z z bazy wiedzy (zbioru zdań) KB i zapisujemy następująco:

KB t Z    (2.4)

Jeśli założymy, że nasza baza wiedzy obejmuje zdanie (2.2), to możliwe do wywnioskowania zdania Z mogą mieć na przykład postać: —nDoktor(Kowalski) czy też Doktor(Kowalski) v Doktor(Kowalski). Wymienione zdania są prawdziwe w każdej Interpretacji będącej modelem bazy wiedzy KB. Oczywiście przydatność tego typu zdań dla użytkownika systemu wnioskującego jest wątpliwa. Praktyczną wartość wysnuwanych wniosków możemy radykalnie poprawić, gdy do bazy wiedzy dodamy zdania opisujące pewne ogólne prawa rządzące opisywanymi przez nas światami. Przykładem takiego zdania może być:

Vjc ( Doktor(x) —> OsobaZWyższymWykształceniem(x))    (2.5)

Wówczas z bazy wiedzy zawierającej zdania (2.2) i (2.5) wynika (i to niezależnie od tego, jaką interpretację nowego terminu przyjmiemy) zdanie OsobaZWyższymWykształceniem(Kowalski), co już niekoniecznie musi być uznane za wniosek trywialny. Wraz ze zwiększaniem się naszej bazy wiedzy wyciągane wnioski stają się coraz bardziej złożone i mniej trywialne.

Abstrahowanie przez system wnioskujący od faktycznej interpretacji wykorzystywanych przez niego terminów oznacza, że system nie zna semantyki informacji, na których operuje, a jego działanie sprowadza się do przetwarzania składniowego dostarczanych mu zdań. Pojawia się naturalne pytanie, czy taki system jest w stanie przeprowadzać „wnioskowanie” w sensie zbliżonym do tego, który nadajemy temu słowu potocznie, odnosząc je do czynności wykonywanej przez człowieka. Problem ten jest przedmiotem ożywionej dyskusji, również, a może przede wszystkim, filozoficznej. Tutaj przytoczymy tylko krótką odpowiedź na tę wątpliwość, jakiej Brachman i Levesque udzielają w [BL04]:

16

1

Mówiąc bardziej precyzyjnie, definiujemy tutaj fakt wynikania semantycznego [Mar70].