5673850838

13

1. Założenia metodologiczne

S. Przybyła definiuje Półwysep Bałkański jako¹³: region w Europie Południowej, między morzami: Adriatyckim, Joń-skim, Egejskim i Czarnym. Jego powierzchnia wynosi około 500 tysięcy km². Na Półwyspie Bałkańskim leżą: Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Jugosławia¹⁴, Albania, Bułgaria, Grecja, Macedonia, południowo-wschodni skraj Rumunii i europejska część Turcji.

Autor zastrzega, że Rumunia nie uważa się za kraj bałkański, jednak aktywnie uczestniczy w różnych formach współpracy multilate-ralnej w regionie.

Według Henryka Batowskiego, pojęcie polityczne Bałkanów nie pokrywało się ani nie pokrywa z pojęciem geograficznym:

Od chwili pojawienia się pierwszych tworów państwowych narodów bałkańskich, w 1 połowie XIX wieku, „Bałkanami” zaczęto nazywać właśnie te nowe państewka oraz resztę Turcji Europejskiej, z której się one wyodrębniły, bez względu na to, że geograficzne granice półwyspu Bałkańskiego przekraczały znacznie granice polityczne i owych państewek, i Imperium Osmańskiego w Europie...¹⁵ Zdaniem autora, wraz z upływem czasu termin państwa bałkańskie oznaczał zbiór różnych krajów:

W okresie 1878-1918 „państwami bałkańskimi” zwykło się nazywać Bułgarję, Czarnogórę, Grecję i Serbję, do których w 1913 r. przybyła, jako piąta, Albanja. Resztę „Bałkanów” jeszcze zatrzymała, niemal całkiem już usunięta z Europy po wojnach 1912/1913 r., Turcja, która tu jeszcze posiadała mniej niż 30 tys. km². Jeszcze zaś mniej przypadło znów, na płn.-wsch. krańcu półwyspu Rumunji, która w 1878 zajęła północną, a w 1913 południową Dobrudżę (razem ok. 23 tys. km²)¹⁶. Po I wojnie światowej pojęcie polityczne Bałkanów uległo rozszerzeniu:

Przede wszystkiem, znikła na płn-zach. barjera oddzielająca politycznie „kraje bałkańskie” od reszty Europy, gdyż wszystkie ziemie zamknięte między Adrjatykiem na zach. a Drawą na wsch., aż po południowe regjony alpejskie na płn., zostały politycznie złączone z Serbją i Czarnogórą, a więc z samym centrum półwyspu, w nowem

¹³    S. Przybyła, Źródła potencjalnych konfliktów na Półwyspie Bałkańskim, Warszawa 1998, s. 6.

¹⁴    W 1998 r. Federacyjna Republika Jugosławii obejmowała dzisiejsze: Serbię i Czarnogórę, zaś Serbia - okręgi Wojwodina i Kosowo, z których jedynie Woj-wodina nadal pozostaje prowincją autonomiczną Serbii.

¹⁵    H. Batowski, Rozwój terytorialny państw bałkańskich w XIX i XX w., „Czasopismo Geograficzne" 1936, z. 2-3, s. 175-176.

¹⁶    Ibidem, s. 177.