2455029206

Założenia teoretyczne i metodologiczne nauk o polityce publicznej 13

Ramy metodologiczne

Na gruncie badań nad politykami publicznymi toczy się, podobnie jak w wielu dyscyplinach społecznych, debata między pozytywistami i konstruktywistami¹⁹. Ci pierwsi sprzyjają obiektywizmowi i akcentują rolę badań ilościowych²⁰, podczas gdy drudzy przekonani są o prymacie subiektywizmu i użyteczności metod jakościowych²¹. Zdaniem konstruktywistów walorem ich podejścia jest to, że odnosi się do tych obszarów rzeczywistości społecznej i tych problemów, które dla badaczy identyfikujących się z orientacją pozytywistyczną są mało znaczące lub pozostają poza zakresem ich zainteresowania z powodu niemożności zastosowania do nich metody naukowej. Tradycje składające się na ten paradygmat zdają się też lepiej objaśniać złożoność wielu zjawisk i interakcji społecznych w sytuacji kompleksowości i policentryczności. Oparte na założeniach pluralizmu epistemologicznego i wielości interpretacji podejście wydaje się odpowiadać logice zmian społecznych związanych z heterogenizacją etyk, zróżnicowaniem aksjologicznym oraz różnymi odmianami dyferencjacji i autonomizacji.

Podejście konstruktywistyczne (w jego wersji umiarkowanej) jawi się, na swój sposób, bardziej liberalne i otwarte niż jego pozytywistyczny konkurent. Owa demokratyczność polega na odrzuceniu, przez składające się na niego tradycje, roszczenia do wyłączności na wyznaczanie sposobów badania świata i formułowanie sądów naukowych. O jego radykalnej inkluzyjności przesądza otwartość na inkorporowanie różnych orientacji oraz predylekcja do kwestionowania sądów uchodzących za oczywiste, w tym również tych budowanych na podstawie o procedur naukowych.

Podstawowy zarzut pod adresem konstruktywizmu to odrzucenie przez niego większości kryteriów składających się na klasycznie pojmowaną metodę naukową. Z tych argumentów jego oponenci wywodzą pogląd o jego pseudonaukowości, odmawiając mu wartości naukowej i uznając jednocześnie, że jego ustalenia badawcze i sądy nie poddają się empirycznej weryfikacji. Konwencjonalny sposób pojmowania wiedzy naukowej — zakładający weryfikację empiryczną i falsyfikowalność, normatywną neutralność badacza, przekazywalność i kumulatywność, potencjał empirycznego uogólnienia oraz zdolność do wyjaśniania i prognozowania — w nikłym stopniu obecny jest w tym paradygmacie²². Swoista elastyczność epistemologiczna i metodologiczna tego podejścia za-

1⁹ w _cei_u wyeksponowania w sposób wyrazisty istoty tego sporu pominięto omawianie podejścia krytycznego i postmodernistycznego.

²⁰ Handbook ofEvaluation Research, red. E.L. Struening, M.B. Brewer, Beverly Hillls 1983; R.I. Levin et al., Quantitative Approaches to Management, New York 1989; J.D. Morrow, Gamę Theory for Political Sci-entists, Princeton 1994.

²¹ F. Fischer, Reframing Public Policy: Discoursive Politics and Deliberative Practices, New York 2003; P. DeLeon, Democracy and the Policy Sciences, Albany 1997; D. During, Participatory policy analysis in a so-cial service agency: a case study, „Journal of Policy Analysis and Management” 12,2003; The argumentative tum in policy analysis and planning, red. F. Fisher, J. Forester, Durham 1993; T. Nagel, The View Form No-where, New York 1986; Deleberative policy analysis, red. M. Hajer, H. Wagenaar, New York 2003.

²² Interesujący opis cech wiedzy naukowej można znaleźć w pracy; J.B. Johnson, H.T. Reynolds, J.D. MycofF, Metody badawcze w naukach politycznych, Warszawa 2010, s. 43 i n.