Image0096

34 Założenia teoretyczne i metodologiczne

analizę samej rzeczywistości działań w optyce wielowymiarowej, w aspekcie historycznym, antropologicznym, socjologicznym, pedagogicznym, psychologicznym, prawnym i politycznym. Tym samym, prowadzonym analizom i syntezom w niniejszej rozprawie patronowała głównie pedagogika społeczna jako refleksja nad praktyką i dla niej, jako społeczno-pedagogiczna orientacja działania, ale też poniekąd jako refleksja nad refleksją - metateoria społeczno-pedagogiczna (Maryno-wicz-Hetka, 2007a, s. 553-554).

Macierzysta dla mnie dyscyplina - pedagogika społeczna, przechodząc kolejne etapy rozwoju, rozbudowywała swój zakres tematyczno-problemowy i rozwijała stanowiska interpretacyjne na temat wpływu i działań, jakim należy poddawać środowiska tycia jednostek i grup. Ewa Marynowicz-Hetka (2007a, s. 560) wyraźnie podkreśla poszerzanie się zakresu przedmiotu zainteresowań pedagogiki społecznej i pedagogów' społecznych, wynikające z chęci reagowania na konsekwencje społcczno-pedagogiczne procesów makrostrukturalnych i zmian mentalnych demokratyzującego się społeczeństwa (w tym rozwój idei równości i jakości tycia, które są najwyraźniej związane z podejmowaną problematyką). Ta perspektywa otwartości tematycznej pedagogiki społecznej i jej wrażliwości na ważne zjawiska i procesy społeczne „uprawnia ją” niejako „przed” innymi dyscyplinami pedagogicznymi do podejmowania kwestii krzywdzenia dzieci, a zwłaszcza rozważań na temat działań wobec tego problemu⁵⁴.

salny, odwołu je się do stanowiska Gastona Bachclarda i wskazuje dwie jego odmiany: przyjmowanie perspektywy transwersalnej w analizie praktyki społecznej oraz przyjmowania perspektywy transwersalnej w procesie refleksji nad refleksją. Atrybut tramwersalności. jak tłumacz)- Ewa Marynowicz--Hetka, wyznacza myślenie o pedagogice społecznej jako dyscyplinie akademickiej, charakteryzującej się paradygmatem heterogenicznym, której cechą jest łączenie w jedność elementów właściwych wielu podejściom, w jedność, której wyrazem jest społec/no-pedagogiczny punkt widzenia. Trans-wersalność pedagogiki społecznej oznacza też myślenie o niej jako refleksji nad praktyką (pedagogika refleksyjna), będącej namysłem nad zmianami kontekstu społecznego i procesami w nim zachodzącymi. namysłem nad obszarami działania oraz nad samym działaniem społecznym - jego ukierunkowaniem i orientowaniem.

⁵⁴ W cełu dokładniejszej jeszcze lokalizacji naszych rozważań można widzieć też pedagogikę opiekuńczą jako bezpośrednio odnoszącą się do przedmiotowej problematyki subdyscypłinę (bez wdawania się w spon- na temat tożsamości i autonomii pedagogiki opiekuńczej*. gdyż w ujęciach klasycznych uznawana była za szczegółową dziedzinę pedagogiki społecznej (Radlińska. 1961). Jak określała to Radlińska, opieka odnosi się do niwelowania braków środowiska, pomocy dziecku i rodzinie, którzy pozostają w niesprzyjających warunkach życiowych wymagających interwencji Dla uzasadnienia ulokowania tematyki dziecka krzywdzonego w rodzinie w obszarze pedagogiki opiekuńczej przywołam jeszcze u jęcie Mariana Balcerka (1978), charakteryzu jącego pedagogikę opiekuńczą jako nurt wiedzy o dziecku, jego potrzebach i formach opieki nad nim, jako nurt pedagogiki o zadaniach silnie umiejscowionych w funkcji profilaktycznej- przezwyciężania i likwidowania sytuacji zagrożenia pełnego rozwoju osobowości i w funkcji wyrównywania braków wynikających z sytuacji zagrożenia -czyli kompensacyjnej. Podobnie za Aleksandrem Kamińskim (1976) zauważam, iż pedagogika opiekuńcza zajmuje się wspomaganiem rozwoju, profilaktyką i zapobieganiem, a za Mariuszem Cichoszem (2004. s. 45). analizującym rozwój pedagogiki społecznej w Polsce, uzupełnić można jej charakterystykę stawianym przed nią zadaniem - zabezpieczania sprzyjających warunków rozwoju i wychowania. Te stanowiska uzasadniają dość wyraziście moją deklarację odwołań do pedagogiki opiekuńczej na ile przedmiotowej tematyki dziecka krzywdzonego - jako dziecka (i jego rodziny) funkcjonującego w niesprzyjających warunkach życiowych, charakteryzującego się określonymi potrzebami, narażonego ze strony swego otoczenia na zagrożenie rozwoju i zdrowia. Krzywdzenie dziecka w rodzinie.