2455029195

Założenia teoretyczne i metodologiczne nauk o polityce publicznej 21

rycznych w działaniach instytucji i aktorów społecznych³⁹. Historyczni instytucjonaliści odrzucają twierdzenie (rozwijane m.in. na gruncie teorii modernizacji) o uniwersalności zachowań poddanych oddziaływaniu przez tożsame czynniki abstrahujące od uwarunkowań czasu i przestrzeni. Uznają oni, że implikacje przeszłości dla teraźniejszości i przyszłości są niezaprzeczalne, a zarazem złożone i nie poddają się prostej eksplanacji i prognozowaniu.

Podejście systemowe Model Eastona

Według D. Eastona na system polityczny, rozumiany jako samoregulujący się organizm, składają się trzy elementy: wspólnota polityczna (jednostki uczestniczące w życiu politycznym), reżim polityczny (reguły postępowania, na których opiera się działanie władzy) oraz instytucje polityczne (sformalizowana część systemu politycznego). Centralne znaczenie dla funkcjonowania systemu politycznego ma: wejście, proces oraz wyjście. Dla Eastona system polityczny to proces dwustronnego przepływu informacji i energii pomiędzy otoczeniem społecznym a władzami. Easton⁴⁰ za cel badań nad polityką uznał zrozumienie, w jaki sposób władze podejmują decyzje oraz jak decyzje te są wdrażane. Kluczowymi kategoriami w tym podejściu stają się komunikacja, interakcje i synergia. To one warunkują jakość działania systemu politycznego oraz wzajemnego oddziaływania otoczenia społecznego i władzy w ramach tego systemu.

Teoria kontyngencji

W teorii kontyngencji zakłada się, że organizacje są systemami otwartymi. Oznacza to, że zmusza się je do balansowania między ich potrzebami endogennymi a presjami płynącymi z ich egzogennego otoczenia. Godzenie tych celów i presji jest determinowane dążeniem organizacji do efektywnego wykonywania przypisanych im zadań. W tej perspektywie organizacje są postrzegane jako systemy otwarte — zmuszone do permanentnej adaptacji do przeobrażeń zachodzących w ich egzogennym i endogennym środowisku⁴¹.

Dążąc do dostosowania się do presji płynących z otoczenia, organizacje stają przed koniecznością wyboru rozwiązań adaptacyjnych ze zbioru nieograniczonej liczby alternatyw. Ich wybór jest warunkowany kontekstem, w którym organizacja działa, a także typem realizowanych przez nią zadań. Oznacza to, że brakuje uniwersalnego wzorca adaptacji organizacji do ich otoczenia⁴². W myśl teorii kontyngencji, organizacja skupia się na technicznych aspektach działania i zabiega o to, aby egzogenny system nie zakłócał ich wykonywania.

³⁹ P. Pierson, Path dependence, increasing returns, and the study of politics, „American Political Science Review” 94,2000, nr 2.

⁴⁰ D. Easton, The Political System. An Inąuiry in the State of Political Science, New York 1953.

⁴¹ L. Donaldson, The Contingency Iheory of Organizations, Sydney 2001.

⁴² G. Morgan, Images of Organization, Thousand Oaks 2006.