2455029202

Założenia teoretyczne i metodologiczne nauk o polityce publicznej 9

Z założenia z problemowej niedookreśloności pola badawczego tej dyscypliny wyprowadza się zastrzeżenie o niemożności sformułowania jej uniwersalnej definicji. Niezdolność ta prowadzi, zdaniem oponentów Lasswella, do niespójności w wytyczaniu pola studiów nad politykami publicznymi. W konsekwencji uniemożliwia to wypracowanie specyficznej metodologii oraz wspólnego języka komunikowania się¹.

Krytycy uznawania badań nad politykami publicznymi za dyscyplinę naukową uważają, że są one pozbawione jednolitych ram konceptualnych oraz nie posiadają specyficznych metod i narzędzi analitycznych. Utrzymują, że badania te stanowią raczej sposób myślenia, luźno powiązany zbiór reguł i poglądów niż usystematyzowaną wiedzę; a ponadto są w większej mierze sztuką i rzemiosłem niż prawdziwą wiedzą².

Zdaniem zwolenników zarzut o niedookreślonym zakresie problemowym nauki o polityce publicznej jest natomiast nieuprawniony lub jedynie częściowo uzasadniony. Utrzymują oni bowiem, że pole tych badań wyodrębniono w stopniu wystarczającym dla określenia jego tożsamości badawczej — jego jądro stanowią problemy społeczne o charakterze kolektywnym i sposoby ich rozwiązywania. Świadomie nie zakreślają oni obrzeży tego pola, eksponując kompleksową i dynamiczną naturę działań publicznych. Ich zdaniem, ta ostatnia uzasadnia konieczność jej badania z perspektywy wielu dyscyplin. W ten tylko sposób, w ich opinii, możliwe jest przekraczanie silosów teoretycznych i czerpanie inspiracji z różnych dziedzin³. Aspiracje Lasswella, odnoszące się do scalania różnych perspektyw badawczych, wykraczały poza nauki społeczne, co określał słowami: „Badacze społeczni nie są jedynymi, którzy wnoszą wkład do nauki o polityce publicznej”⁴.

Lasswell wyodrębnił dwa podejścia do badania polityki publicznej. Podejście pierwsze wiązało się z doskonaleniem wiedzy o procesie tworzenia i implementacji polityk publicznych. Drugie z nich było zorientowane na wykorzystanie wiedzy dla celów praktycznych⁵. Terminem, którym Lasswell posłużył się dla wyrażenia jedności tych podejść, stało się sformułowanie „nauki o polityce publicznej w demokracji (policy Sciences of democracy)”.

Wyraziste wyodrębnienie dwóch składowych, tj. „nauk” i „demokracji” miało poważne implikacje dla rozwoju studiów nad politykami publicznymi. Element „nauki” zwracał uwagę na potencjał badania polityk publicznych i ich rozumienia. Pojęcie „demokracji” eksponowało ich aplikacyjne walory i użyteczność w aspekcie rozwiązywania problemów społecznych.

Zorientowanie na problem i jego kontekstowe umiejscowienie

Wiele krytycznych uwag kierowanych pod adresem nauk o polityce publicznej wynika z ich wyrazistego zorientowania na rozwiązywanie problemów praktycznych. Zarzuca się im prymat aplikacyjności nad warstwą teoretyczną. Utrzymuje się, że istotą nauki jest gromadzenie wiarygodnej wiedzy, stanowiącej podstawę konstruowania modeli i teorii.

D. Bobrow, J. Dryzek, Policy Analysis by Design, Pittsburgh 1987.

The Oxford Handbook of Public Policy, red. R. Goodin, M. Rein, M. Moran, New York 2006.

K.B. Smith, Ch.W. Larimer, The public policy theory primer, New York 2013.

H.D. Lasswell, op. cit., s. 13.

H.D. Lasswell, A Pre-view of Policy Sciences, New York 1971.