5792343894

Kapitał ludzki - ujęcie teorii neoklasycznej... 33

poprzednicy, przez inwestycje w kapitał ludzki rozumiał proces edukacji, jednakże w swojej analizie rozróżnił aspekt ilościowy (liczba lat w szkole) i jakościowy edukacji (wyniki egzaminów porównawczych w skali międzynarodowej). Według R. Barro kapitał ludzki dwojako wpływa na wzrost gospodarczy Wysoki poziom kapitału ludzkiego pozwala na zastosowanie nowych technologii sprowadzonych z krajów o zaawansowanym poziomie technologicznym. Ponadto nadwyżka zasobów kapitału ludzkiego nad kapitałem fizycznym w danym kraju przyczynia się do jego wzrostu gospodarczego przez zwiększenie kapitału fizycznego.

Dwa lata później L. Hendricks w swojej pracy poświęconej relacjom między kapitałem ludzkim a wzrostem gospodarczym oparł się na założeniu, że pracownicy szkoleni w różnych krajach posiadają różne zasoby kapitału ludzkiego²⁴. Założenie to różniło się od standardowego podejścia, w którym pracownicy w tym samym wieku i o tym samym poziomie wykształcenia dysponują takim samym zasobem kapitału ludzkiego. Autor ten doszedł jednak do wniosku, że różnice w dochodzie narodowym między krajami w niewielkim stopniu wynikają z różnic w kapitale ludzkim i fizycznym, a w dużym stopniu jest to spowodowane różnicami w całkowitej produktywności czynników. Takie podejście zostało podważone przez R. Manuelli i A. Seshadri, którzy uważali, że jakość kapitału ludzkiego jest kluczem do wyjaśnienia wszystkich różnic między dochodami narodowymi różnych krajów.

3. Krytyka neoklasycznej teorii kapitału ludzkiego

Spojrzenie na rozwój neoklasycznej teorii kapitału ludzkiego prowadzi do dwóch wniosków. Po pierwsze, nie ma jednej definicji kapitału ludzkiego. Poszczególne teorie koncentrują się w definicjach jedynie na pojedynczych formach kapitału ludzkiego, wśród których dominuje wiedza zdobyta w szeroko rozumianym procesie edukacji. Po drugie, poszczególne formy kapitału ludzkiego traktowane są jak zasoby homogeniczne, które można sumować i podawać w postaci zagregowanych wielkości. Brak podkreślenia ich wewnętrznego zróżnicowania przeczy jednak rzeczywistości, podobnie zresztą jak traktowanie kapitału ludzkiego jako takiego. Braki w neoklasycznej teorii kapitału ludzkiego są skutkiem:

-    ignorowania znaczenia czasu,

-    nieuwzględnienia teorii kapitału,

-    traktowania czynników produkcji w ogóle,

-    traktowania stanu równowagi jako realnego bytu, a nie narzędzia intelektualnego,

-    zastosowania metod matematycznych do wyjaśnienia zjawisk ekonomicznych.

²⁴ L. Hendricks, Ho w Important is Humań Capital for Development? Evidence from Immigrant Earnings, „American Economic Review” 2002, vol. 92, nr 1, s. 198-219.