5792343885

Kapitał ludzki - ujęcie teorii neoklasycznej... 41

Kapitał ludzki jest dobrem tak samo rzadkim jak praca, której towarzyszy. Można nawet powiedzieć, że kapitał ludzki decyduje o rzadkości pracy. W przeciwieństwie do pracy jest on natomiast dobrem specyficznym⁴³, co sprawia, że decyduje on o ilości i jakości pracy. Jako dobro kapitałowe charakteryzuje się wysokim stopniem zamienności⁴⁴, jednakże jego zamienność również ograniczona jest narastającą akumulacją kapitału. Wiedza, umiejętności czy zdrowie o wiele łatwiej dostosować do zmian danych produkcji, jednakże ich wykorzystanie zawsze będzie ograniczone przez dostępne w danym momencie pozostałe dobra kapitałowe. Szczególną rolę ograniczenie to odgrywa w demografii. Ośrodki przemysłowe, a także osiedla rozmieszczane są przeważnie w rejonach zapewniających najlepsze warunki do produkcji. Jeżeli na tych terenach zainwestowano w dobra kapitałowe, które z teraźniejszego punktu widzenia charakteryzują się niskim stopniem zamienności, wówczas zamienność kapitału ludzkiego zostaje poważnie ograniczona, człowiek jest zmuszony do migracji.

Kapitał ludzki ulega zniszczeniu, zużywa się w trakcie produkcji (zdrowie) oraz na skutek zmiany danych rynku (wiedza i umiejętności). Nie ma on możliwości reprodukowania się sam z siebie. Aby zdobyć nową wiedzę czy umiejętności lub polepszyć swój stan zdrowia, człowiek musi podjąć właściwe działanie. Wartość kapitału ludzkiego nie zależy jednak od tego, jak wiele czasu, ziemi i pracy włożył człowiek w jego wytworzenie, ale od jego użyteczności przy zaspokojeniu przyszłych potrzeb. Jego użyteczność decyduje więc o użyteczności pracy, której jest nieodłącznym elementem.

5. Zakończenie

Ekonomiści reprezentujący szkołę austriacką docenili znaczenie ludzkich przymiotów, lecz nie zgłębili tego problemu. Ujęli go jednak w teorii, która stanowi całość, przez co możliwe jest przeprowadzenie dalszych i głębszych analiz tego zagadnienia. Uniknęli tym samym problemu ekonomistów neoklasycznych, którzy na skutek podziału ekonomii na mikro- i makroekonomię zmuszeni są do badania tego samego zagadnienia na dwóch niełączących się ze sobą poziomach.

Definicja kapitału ludzkiego oparta na austriackiej koncepcji kapitału wydaje się bardziej odpowiadać rzeczywistości niż definicja kapitału ludzkiego opracowana na gruncie teorii głównego nurtu. Świadczy o tym chociażby jej kom-

⁴³    Specyficzność - możliwość wykorzystania dobra kapitałowego do produkcji różnych dóbr konsumpcyjnych; za M.N. Rothbard, Ekonomia wolnego rynku, t. 1, Fijorr Publishing, Warszawa 2007, s. 154.

⁴⁴    Zamienność - możliwość dopasowania sposobu wykorzystania dobra kapitałowego do zmiany danych produkcji; za: L. Mises, op. cit., s. 429.