5792343883

Kapitał ludzki - ujecie teorii neoklasycznej... 39

etyka czy filozofia, opisują ten dyskomfort, nie ma dla ekonomii znaczenia. Na tle prakseologii zagadnienia ściśle ekonomiczne można wyodrębnić jedynie w pewnym zarysie. Przedmiotem ekonomii są bowiem wszystkie zjawiska rynkowe wraz z ich przyczynami, kontekstem i konsekwencjami. Dokładniej rzecz biorąc, kata-laktyka jest analizą działań podejmowanych na podstawie kalkulacji pieniężnej. Analizie ludzkich przymiotów według szkoły austriackiej sprzyja ponadto metoda konstrukcji myślowych. Polega ona na pojęciowym przedstawieniu sekwencji zdarzeń będących logicznym następstwem składników działania, które przyczyniły się do jego zapoczątkowania. Metoda ta opiera się na rozumowaniu dedukcyjnym, którego podstawę stanowi kategoria działania⁴¹.

Ludzkie przymioty, takie jak wiedza, umiejętności i zdrowie, są w sposób nierozłączny związane z człowiekiem. Rozpatrywanie ich znaczenia nie może się zatem odbywać w ten sposób, jakby stanowiły one odrębny byt. Skoro nie można ich traktować, jakby istniały poza człowiekiem, bezpodstawne wydaje się traktowanie ich jako ludzkich przymiotów w ogóle. Ludzkie przymioty stanowią nieodłączny element ludzkiego działania przez to, że ich właściciel zawsze jest podmiotem tego działania.

Przymioty ludzkie są wrodzone i (lub) nabyte. Przymioty wrodzone to te, które człowiek przynosi ze sobą na świat w momencie narodzin, które zapisane są w jego genomie i które dziedziczy po swoich przodkach. Wyrażają się one w jego predyspozycjach psychofizycznych. Tych przymiotów nie da się zmienić celowym działaniem, stanowią one bowiem naturalne ograniczenie człowieka. Z kolei przymioty nabyte to te, które człowiek wypracowuje na drodze świadomych działań. Mogą one dotyczyć zarówno ciała, psychiki, jak i ducha i mieć formę tężyzny fizycznej, stabilnego stanu zdrowia, urody, wiedzy, umiejętności, sposobu bycia zgodnego z przyjętą kulturą i systemem wartości. Zawsze jednak działania te odbywają się w ścisłych granicach wyznaczonych przez przymioty wrodzone człowieka. Obydwa rodzaje przymiotów stanowią własność tego, kto je posiada w chwili narodzenia lub wypracował je w sobie. Wynika to z faktu, że każdy człowiek jest właścicielem samego siebie.

Zarówno wrodzone, jak i nabyte atrybuty odróżniają ludzi od siebie. Nie można lekceważyć tej prawdy, gdyż stanowi ona fundament każdej nauki zajmującej się człowiekiem. Ekonomisty nie interesuje to, jak się ludzie różnią i dlaczego się różnią, ale to, jakie znaczenie różnice te mają dla ludzkiego działania. Należy zatem zapytać, czy słuszne jest określenie ludzkich przymiotów jako kapitału.

Różnice między ludźmi związane z ich wrodzonymi i nabytymi przymiotami są wpisane w naturę działania. Gdyby wszyscy ludzie posiadali takie same przymioty wrodzone, byliby kopiami samych siebie. To, co by robili, trudno by nazwać

⁴¹ Ibidem, s. 205.