614372728

„wtórne”. Niemniej dopiero połączenie tych dwóch elementów:    wyuczonego i

wypływającego z własnego doświadczenia, tworzy daną reprezentację przestrzeni. Ludzie bowiem nie są bierni, tak jak pisałam wyżej, nie przyjmują wiedzy w postaci „czystej”, interpretują ją i dostosowują do aktualnej sytuacji i potrzeb. Dlatego w nieustannej interakcji i dialogu pomiędzy tymi płaszczyznami leży odpowiedź na pytanie, jak ludzie odbierają i wartościują przestrzeń leśną.

4. Różni użytkownicy, inne wartości, różne postrzeganie, odmienne oczekiwania - próba interpretacji

Wizje przestrzeni leśnej, które budowane są na podstawie informacji zaczerpniętych od innych, wyuczonych i z drugiej strony (ale i jednocześnie) będące efektem własnego doświadczania, mogą układać się w pewne modele. Chciałabym zaprezentować moją próbę systematyzacji kilku takich przykładów. Pokażę w niej, że przestrzeń może być odczytywana zarówno poprzez jej użytkowników jak i poprzez elementy, wytwory, przedmioty, które w niej umieszczają, pozostawiają po sobie. Takie podejście pozwoli mi połączyć dwie płaszczyzny analizy - historyczną i współczesną. Ta pierwsza jest istotna także dlatego, że pozwala unaocznić to, jak wygląda proces zmiany wartościowania i rozumienia przestrzeni leśnej, czyli tego jak następuje redefinicja koncepcji lasu, dlatego, moim zdaniem, ich rozważania muszą zawsze przebiegać równocześnie.

W ujęciu historycznym można powiedzieć, że podąża się przede wszystkim po śladach, które zostawili po sobie poprzedni użytkownicy danej przestrzeni leśnej, historyczni użytkownicy. Chociaż podążanie za wytworami materialnymi może być też kluczowe w badaniu grup współczesnych, jak na przykład w śledzeniu obiektów małej architektury sakralnej związanych ze współczesnym kultem świętego Huberta, to jednak w przypadku historycznych użytkowników jest ono (prawie) jedynym źródłem które daje nam szansę śledzić wcześniejszą percepcję przestrzeni.

W Borach Tucholskich „historyczny” las może być rozpatrywany przede wszystkim z perspektywy ambiwalencji. Moim zdaniem jest to kluczowa cecha przestrzeni leśnej, nie tylko w odniesieniu do tego regionu i dotyczy ona nie tylko prostych dychotomii związanych ze strachem i oswojeniem. Las jest figurą niejednoznaczną, nieustannie wewnętrznie sprzeczną. Najprościej i najczytelniej przejawia się to w stosunku mieszkańców do tej

15