614372818

52 Magdalena Gajewska

świat żywych od świata umarłych¹⁵. Do tej idei wydają się nawiązywać Pola Pamięci, które odnajdujemy na cmentarzu w Poznaniu, Cedyni pod Kielcami i Szczecinie. Pola te stanowią tam swoiste elizja pośród oceanu nagrobków¹⁶. Wiosną i latem to wyspy zielonej przestrzeni, zamknięte w eliptycznym kształcie, otoczone murem (lub płotkiem, jak to jest w wypadku cmentarza Milostowo). Wyjątkowe pod tym względem są Pola Pamięci na tym cmentarzu - są one swoiście niedomkniętą przestrzenią, o której możemy powiedzieć, że otwiera się na odwiedzających cmentarz, prowadząc tych, którzy wstępują w jego obszar, ku przestrzenności i metafizyce Pól Pamięci. Sacrum prochu rozproszonego w tym przedziwnym spatium pamięci jest strzeżone przez zmarłych, których urny zostały złożone w murze okalającym Pole. Wejście na marmurową platformę (fot. 2), gdzie znajdują się tabliczki memoratywne, architekt umieścił pomiędzy skrzydłami „bramy” dwóch kolumbariów, które dla przechodzącego stanowią swoiste memento mor i.

¹⁵    Ten symboliczny wymiar wody wykorzystuje się nieraz przy projektowaniu cmentarza. Przy niektórych krematoriach, na przykład Krematorium w Strasburgu we Francji, od 1921 roku woda jest obecna jako element studzący „płomienie kremato-ryjne”. Woda ma spełnić tam nie tylko funkcję estetyczną, ale także kojącą.

¹⁶    Wydaje się, że Pola Pamięci należy rozpatrywać w perspektywie estetyki śmierci i jej odniesienia do „czasoprzestrzeni zaświatów”. Por. M. Guimor Zasady estetyki śmierci [w:] Wymiary śmierci wyd. cyt. s. 78.