614373591

Maciej Szmit

w opiniach biegłych - stanowcze wnioskowanie na temat naruszenia wymogów licencyjnych¹⁵⁰.

3.3 Błędy w pytaniach do biegłych informatyków

Zakres opinii, jak napisano powyżej, dany jest poleceniem i pytaniami organu procesowego. Jeśli polecenie to bądź pytania są niewłaściwie sformułowane, niemożliwe jest wykonanie prawidłowej opinii. Mówiąc o błędach w pytaniach do biegłych, należy rozróżnić przynajmniej trzy sytuacje¹⁵¹:

1)    pytania źle postawione z formalnologicznego punktu widzenia;

2)    pytania sformułowane w sposób niejasny, bądź zawierające wtrącone nieprawdziwe zdania;

3)    pytania, na które odpowiedź byłaby przekroczeniem zakresu kompetencji biegłego (a w skrajnym przypadku nawet przepisów prawa).

Ad 1) Z formalnologicznego punktu widzenia pytanie nie jest zdaniem, nie może więc być ani fałszywe, ani pozbawione sensu. W logicznej teorii pytań wyróżnia się natomiast tzw. pytania źle postawione. W szczególności do pytań takich zalicza się pytania z fałszywym założeniem (presupozycją), np. „Czy przestał Pan już bić matkę?" zadane komuś, kto nigdy matki nie bił. Oczywiście poprawną odpowiedzią na takie pytanie jest zanegowanie presupozycji („nigdy nie biłem matki"), natomiast zadawanie takich pytań (przekazujących jakąś - nieprawdziwą - informację) jest w warunkach postępowania sądowego elementarnym błędem, niemniej można się z takimi pytaniami do biegłych spotkać. Czasami wynika to z niezrozumienia przez stronę jakichś szczegółowych kwestii, natomiast jako co najmniej etycznie wątpliwe należy ocenić próby stosowania tego rodzaju pytań jako sugestii służących do manipulowania biegłym, stosowane czasem przez strony postępowania.

¹⁵⁰    Zob. np.: P. Waglowski: Secondlife: gdy organy ścigania stawiają zarzut za darmowy program, http://prawo.vagla.pl/node/8138.

¹⁵¹    Tomaszewski definiuje trzy rodzaje uchybień w pytaniach do biegłych: zbytnia ogólnikowość lub niepełność pytań, żądanie odpowiedzi wychodzących poza kompetencje biegłych, stawianie pytań, na które nie można udzielić odpowiedzi (zob. T. Tomaszewski: Dowód z opinii biegłego w procesie karnym, IES, Kraków 1998, s. 71 i nast.).

70