5910201964

chunkiem ekonomicznym, a tym samym nie było też zapotrzebowania na wiarygodną informację, stanowiącą jego podstawę, przez co tworzenie takowej okazywało się bezcelowe. Realizowana funkcja kontrolna rachunkowości miała charakter przede wszystkim dokumentalny, a często też wyłącznie formalny. W celu osiągnięcia zasileń zewnętrznych w postaci rzeczowej, czy też finansowej jednostki dowolnie deformowały rzeczywistość (przebieg procesów¹ gospodarczych, wyniki) dopasowując ją do stawianych im wymogów. Realizowana w takich warunkach kontrola, często organizowana zresztą poza systemem rachunkowości w niewielkim stopniu pozwalała na ocenę stopnia efektywności gospodarowania, czy też racjonalności podejmowanych decyzji.

Etap II byl związany ze zmianami systemowymi i wprowadzeniem podstaw gospodarki rynkowej . Po roku 1990 przystąpiono do zmian w rachunkowości, które miały dostosować ją do rozwiązań światowych, a w szczególności do rozwiązań obowiązujących w krajach Unii Europejskiej. Efektem tych działań było wydanie przez ministra finansów rozporządzenia w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości, obowiązującego od 1 stycznia 1991 r. , które było oparte w dużej mierze na Czwartej Dyrektywie UE (wówczas EWG) z 25.07.1978 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek. Rozporządzenie wprowadziło jednolity układ bilansu i rachunku wyników, osobny dla małych i dużych firm. Jednocześnie szereg zagadnień zostało przemilczanych, bo wielu też nie reguluje sama Czwarta Dyrektywa. Zawarte w rozporządzeniu rozstrzygnięcia spowodowały merytoryczne i formalne zmiany w zakresie rachunkowości²:

•    przesunięcie w hierarchii funkcji rachunkowości z aspektu kontrolnego na informacyjny,

•    dostosowanie do międzynarodowych uregulowań, aby rachunkowość nie stanowiła bariery w międzynarodowych kontaktach gospodarczych,

•    zwiększenie swobody jednostek w kształtowaniu własnego modelu rachunkowości w ramach wyznaczonych przepisami rozporządzenia,

•    podmiotowe ujednolicenie zasad prowadzenia rachunkowości w sensie równoprawnego traktowania podmiotów' niezależnie od charakteru stosunków własnościowych i form organizacyjnych, z zachowaniem jednak zróżnicowania ze w zględu na rodzaj prowadzonej działalności i jej rozmiary.

W III etapie nastąpiły zmiany w rachunkowości, spowodowane wprowadzeniem w życie ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości oraz rozporządzeń wykonawczych do niej. Dzięki ustawie nadano rachunkowości w Polsce rangę ustawową, upow ażniającą do określenia jej polskim prawem bilansowym. Podstawę do opracowania ustawy stanowiły głównie dyrektywy UE, zwłaszcza Dyrektywa IV i Dyrektywa VII z 13.06.1983 r. o skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych, ich przy-

T. Kiziukiewicz: Problem harmonizacji polskiej sprawozdawczości finansowej z rozwiązaniami zachodnioeuropejskimi. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 182, Szczecin 1996, s. 63.