5910202130

Dariusz Chemperek

(IV w. p.n.e.) uważał, że książki są zbędne: wynalazek pisma zasieje w ludziach niepamięć, bo przestaną uczyć się pamięciowo, pod okiem mistrza, ufając wiedzy zapisanej w książkach, które mogą zaginąć (.Fajdros 275a). Pogląd ten przezwyciężył już Arystoteles (IV/III w. p.n.e ), uważając, że w sytuacji, gdy wiedza o świecie wciąż się rozszerza (podboje Aleksandra Wielkiego), należy przechowywać wiedzę w książkach. W istocie spór ten dotyczył kwestii: wiedza dla wybranych (Platon) - demokratyzacja wiedzy (Arystoteles).

1. Prehistoria książki

Wykład dotyczy „prehistorii”, ale wbrew pozorom wiele elementów historii dawnej książki pozostało do dziś w języku, nazewnictwie. Warto więc znać etymologię nazw związanych z edytorstwem i (szkicowo) historię najdawniejszych książek.

Aby narodziła się i rozprzestrzeniła literatura pisana, a zatem książka, potrzebne są:

A.    Prosty system alfabetyczny (pismo alfabetyczne) historia pisma

B.    Dogodny (lekki, niedrogi, dostępny) materiał piśmienny historia materiału.

Ad A.

Egipt wykształcił pismo ideograficzne (hieroglify - w j. greckim „święte znaki”, wj. egipskim „boskie słowa”). Jeden znak wyraża tu jedno słowo. Ponieważ w języku egipskim było dużo słówjednosy-labowych, dany znak wyrażał często jeden dźwięk, czyli jedną głoskę. W piśmie ideograficznym tkwił więc zalążek pisma fonetycznego. Z czasem pismo ideograficzne, stosowane w świątyniach, zaczęło się upraszczać do demotycznego (ludowego). Pierwszą książką jest zwój

7