5910202131

Historia książki. Wybrane zagadnienia

papirusowy papirus Prisse (od nazwiska ostatniego właściciela, obecnie w Bibliotece Narodowej w Paryżu) z ok. 2400-2200 p.n.e. Była to Księga zmarłych - w Egipcie chowano z nią ludzi, miała ona zapewnić łaskawość bogów na sądzie pośmiertnym, zawierała formuły modlitw, wpisywano do nich tylko imię zmarłego. Księgi zmarłych wytwarzano i sprzedawano w świątyniach - była to więc pierwsza forma handlu książką.

Fenicja była pośrednikiem w handlu między Egiptem a Grecją. Najstarsze miasto świata to fenickie Byblos (dziś pn. Liban), liczące ok. 6 tys. lat; jego nazwa nie przypadkiem oznacza po grecku papirus, księgę (por. dzisiejsze biblia), via Byblos importowano do Grecji papirusy. Ok. 1800-1600 p.n.e. Fenicjanie stworzyli pierwsze pismo alfabetyczne - jeden znak oznaczał jedną spółgłoskę. Dało to początek alfabetowi greckiemu, a sami Grecy przyznawali pierwszeństwo Fenicjanom, według mitologii pisma nauczył Greków Kadrnos - Fenicjanin, założyciel Teb. Brak jednak literatury w j. fenickim, gdyż pismo służyło Fenicjanom do celów praktycznych: spisywania umów handlowych, frachtunku, inwentarzy.

Grecki alfabet liczy 24 znaki i powstał ok. X lub IX w. p.n.e. Pismo greckie upowszechniło się w VIII w. Z ok. 740-725 p.n.e. pochodzi czara z San Montano (k. Neapolu), na której zapisano heksametrem dwa wersy nawiązujące do Iliady Homera (motyw czaszy Nestora), zaś pochodząca z Aten waza dipylońska z ok. 730-720 p.n.e. „mówi” do zawodników turnieju tanecznego: „Kto dziś ze wszystkich tancerzy najwdzięczniej zatańczy, ten mnie otrzyma”. W Iliadzie mowa też o pisemnym przekazywaniu wiadomości na odległość za pomocą pisma (zob. niżej historia o Bellerofoncie).

Babilończycy stworzyli pismo klinowe ok. 2000 p.n.e., po podbiciu Mezopotamii i przejęciu pisma od zamieszkujących te tereny