6775041075

sprzeczne jest niemożliwe. Odpowiedziami na wspomniane pytanie są zaś koncepcje aktu istnienia oraz istoty.

Akt istnienia zatem to pierwsze tworzywo bytu stanowiące „podstawę wszystkiego, co dzieje się” w bycie. Istnienie powoduje bowiem realność bytu. Bez tego tworzywa byt byłby jedynie fikcją, pomysłem lub snem.

Istnienie swoją realnością „ogarnia i przenika” istotę, która stanowi drugi element bytowej struktury. Istotę tworzy materia i forma. Materia to podłoże właściwości fizycznych. Dzięki materii byt posiada takie, a nie inne cechy fizyczne podlegające ciągłym przemianom. Forma określa stałą tożsamość bytu powodując, że człowiek jest tym kim jest czyli człowiekiem, a nie np. koniem. Forma i materia pozostają w stosunku do siebie w takiej relacji jak coś co działa (forma - akt) do tego, co podlega działaniu (materia - możność). Istnienie i istota zawsze występują razem, są od siebie zależne, ale nie tożsame.¹⁵

1.2. Własności istnienia i istoty

Akt istnienia udostępnia się przez swoje przejawy, które zostały nazwane własnościami transcendentalnymi (transcendere - przekraczać), ponieważ przysługują nie tylko np. człowiekowi lecz wszystkiemu co istnieje ze względu na swoje istnienie. Akt istnienia przejawia się na kilka sposobów. Te sposoby to następujące własności: odrębność, jedność, realność, prawda, dobro i piękno.

Własność odrębności (aliąuid) powoduje to, że spontanicznie odróżniamy jedno co istneje od innego istniejącego. Podstawą odrębności jest odrębny dla każdego bytu akt istnienia wyznaczający każdemu jego realny obszar. Dany byt bytuje również jako coś jednego (unum) to znaczy, że tworzy pewną całość pomimo wielorakiego złożenia. Istnienie człowieka przejawia się także na sposób realności (res), która „wyklucza nicość, nazywaną inaczej niebytem” powodując, że człowiek jest. Akt istnienia bytuje też na sposób prawdy (verum). Dzięki tej własności np. człowiek jest dostępny, otwarty, jawny dla poznawczych władz innego człowieka. Własnością aktu istnienia jest też dobro (bonum) powodujące to, że poznany byt jest pożądany

15    M. Gogacz, Elementarz metafizyki, Warszawa 2008, s. 67 - 73,27 - 41; A. Andrzejuk,

Istnienie i istota, Warszawa 2003, s. 47 - 50.