DSC09266

Zofia Jacukowlcz Skuteczny system wynagradzania w flnrfc

dlówy. Odpowiedź na to pytanie nic jest jednoznaczna. Zależy ona od liczby i wysokości innych składników wynagrodzenia i poglądów na ich motywacyjną rolę. Jeżeli różne aspekty pracy, jak: staż pracy, funkcje kierownicze, utrudnione warunki pracy, opłacane są odrębnie, udział płacy zasadniczej w łącznym wynagrodzeniu jest mniejszy. Jeżeli wymienione wyżej dodatki włączone są do płacy zasadniczej, jej udział w łącznym wynagrodzeniu jest odpowiednio wyższy.

Spotyka się systemy płac, w których płaca zasadnicza stanowi wyłączny składnik wynagrodzenia. Rozwiązanie takie nie jest jednak prawidłowe, gdyż utrudnia opłacanie zróżnicowanych efektów pracy, które powinny być opłacane premią. Niektóre przedsiębiorstwa dążą do motywowania pracowników poprzez płace zasadnicze, które stanowiąc podstawowy składnik wynagrodzenia są dla pracowników najważniejsze i powinny pobudzać ich do osiągnięcia dobrych wyników pracy. Inne przedsiębiorstwa uważają z kolei, że premiowanie, które bezpośrednio różnicuje płace zależnie od bieżących efektów każdego pracownika, najlepiej motywuje do pracy i zapewnia skuteczny system płac. Tak więc udział płac zasadniczych w łącznym wynagrodzeniu wiąże się również z poglądami na motywacyjną funkcję płac zasadniczych i premii.

Udział płacy zasadniczej w łącznym wynagrodzeniu zależy w dużym stopniu od formy płac, najniższy jest z reguły przy prowizyjnych formach płac: na obniżenie płac zasadniczych może wpływać też akordowa forma płac. Stosowanie czasowo-premiowej formy płac wiąże się najczęściej z udziałem płacy zasadniczej w granicach 50-70%.

W praktyce udział płacy zasadniczej w łącznym wynagrodzeniu jest zróżnicowany. Z analizy przeprowadzonej w 20 przedsiębiorstwach wynika, że rozkład przedsiębiorstw według udziału płacy zasadniczej w łącznym wynagrodzeniu kształtuje się następująco:

odział płacy zasadniczej w %	liczba przedsiębiorstw
40-50	I
50-60	3
60-70	8
70-80	6
80-90	2

Tego typu udział płacy zasadniczej w łącznym wynagrodzeniu występował równic* w innych moich badaniach. Dane GUS wykazują jednak niższy udział płac zasadniczych, zwłaszcza w sektorze publicznym.

Z badań GUS wynika, że udział płacy zasadniczej w łącznym wynagrodzeniu
w 1994 r. kształtował się następująco :
• ogółem	— 46,6%
• w sektorze publicznym	— 35,8%
• w sektorze prywatnym	— 69.3%
Udział płacy zasadniczej w łącznym wynagrodzeniu był przebadany przez GUS również z punktu widzenia wielkości przedsiębiorstw i grup stanowisk pracy. Z tego punktu widzenia udział płac zasadniczych kształtował się następująco:
• w jednostkach dużych	— 42,8%
• w jednostkach średnich	— 81,4%
• na stanowiskach robotniczych	— 41,7%
• na stanowiskach nierobotniczych	— 53,9%

Dane wskazują na dużą różnorodność kształtowania się płac zasadniczych. Przyczyny tego zjawiska zostały częściowo omówione w drugim rozdziale niniejszej książki. Nie analizujemy ich bardziej szczegółowo, gdyż chcemy wskazać rozwiązania skuteczne z punktu widzenia polityki płac, a powyższe dane przedstawiamy dla potwierdzenia potrzeby zmian w zakresie ustalania tabel płac zasadniczych.

4.2. Rodzaje tabel płac zasadniczych

Płaca zasadnicza ustalana jest w formie stawek w tabeli płac, wyjątkowo określana bywa jako współczynnik w stosunku do stawki pierwszej najniższej kategorii zaszeregowania.

Najczęściej spotykaną konstrukcją tabel płac są:

•    widełkowe tabele płac,

•    szczeblowe tabele płac,

•    tabele plac z jedną stawką w kategorii zaszeregowania,

•    mieszana konstrukcja tabel plac.

Widełkowa tabela płac

Widełkowa tabela plac polega na tym, że w każdej kategorii wysokość stawek ustalona jest w określonych ramach od ... do ... . Jest to obecnie najszerzej stostb

¹¹ Korny pracy w wybranych sekcjach sektora pnrjsiib o 3 » ' US. Warszaw i IW,* ół- U. 0$