IMGw54 (2)

Wbrew pierwszemu wrażeniu, trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, który z liderów - autokratyczny czy demokratyczny jest skuteczniejszy w działaniu i lepiej poprowadzi swoją grupę ku realizacji założonych celów. Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, jak cechy przywódcy współbrzmią z motywacjami członków jego grupy. Tak więc skuteczność przywódcy jest ściśle związana z potrzebami grupy oraz - co się z tym wiąże - charakterem zadań, które należy wykonać. W przypadku grup zawodowych wykonujących ściśle „skategoiyzowane” czynności - wymagające zastosowania określonych procedur, na przykład w księgowości - lepiej się może sprawdzić lider autokratyczny, przydzielający wyraźne, jasno określone, klarowne zadania. Z kolei w zawodach związanych z kreatywnością, myśleniem twórczym, wyobraźnią czy wręcz twórczością artystyczną - taki styl kierowania zespołem nie sprawdza się lub jest dużo mniej efektywny od demokratycznego, który zostawia członkom grupy większe pole do działań własnych. Tu więc lepszy jest lider-demokrata.

Jednakże, należy również zwrócić uwagę na inne okoliczności, na przykład doświadczenie zawodowe pracowników lub jego brak. Nowicjuszom łatwiej będzie zrealizować nieznane im dotąd cele, jeśli dostaną jednoznaczne wskazówki do ich wykonania, natomiast doświadczeni pracownicy lepiej zrealizują powierzone im zadania w sytuacji zostawienia im większej wolności.

Wybór odpowiedniego stylu kierowania grupą zależy też od warunków realizacji celów organizacji. Jeśli zespół musi szybko i sprawnie wykonać określone zadanie, nie przekraczając krótkiego terminu jego realizacji, zapewne uda się to pod rządami lidera autokratycznego. Jeśli zaś cele są długofalowe, a grupa musi działać również pod nieobecność lidera, zapewne dużo lepiej wywiąże się ze zobowiązań w warunkach demokratycznego nią kierowania. Jak więc widać -skuteczność działania przywódców zależy od natury powierzonych im zadań.

Obok zaprezentowanej klasyfikacji stylów przywódczych, można przedstawić alternatywne zestawienie stylów kierowania, zastępując styl autokratyczny i demokratyczny - stylem zorientowanym na zadanie lub na ludzi. Ta praktyka menedżerska i idące w ślad za nią treningi kierownicze, oparte na jednym bądź drugim stylu zyskały popularność w Stanach Zjednoczonych w latach 50. i 60. ubiegłego stulecia. Porównanie obydwu stylów ilustruje tabela 13.

Choć początkowo sądzono, że w organizacji jeden lider może odgrywać rolę „złego policjanta”, a drugi „dobrego”, zaniechano już tej praktyki i obecnie treningi kierownicze zmierzają do podniesienia umiejętności w zakresie każdej z tych dwu dymensji, a ich zasadniczym celem jest nie tyle zmiana „profilu” grup, lecz raczej doskonalenie ich liderów pod kątem zarówno skuteczności wywiązywania się z powierzonych im zadań, jak i zdolności i umiejętności interpersonalnych.

⁹⁰ Kenrick D.T., Neuberg S.L., Cialdini R.B., Psychologia społeczna. Rozwiązane tajemnice.. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańska 2002, ss. 639-640.

Lider zorientowany na zadania	Lider zorientowany na ludzi (socjo-emocjonalny)
Skoncentrowany jest wyłącznic na: o realizacji celów grupy o organizacji pracy o ustalaniu standardów wykonania zadań	o Stara się budować zespól o silnych więzach . o Udziela wsparcia członkom grupy o Rozwiązuje konflikty

Źródło: por. W. Wosińska: Psychologia życia społecznego. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004, s. 285.

W przytoczonej powyżej klasyfikacji pominięto jeszcze jeden typ lidera, jakim jest lider transformacyjny. Nie został on ujęty w żadnej „rubryczce”, ponieważ nie mieści się w żadnym schemacie, a ten typ przywództwa zdarza się niezmiernie rzadko i jest raczej „darem niebios” niżli zespołem intencjonalnie wykształconych cech. Lider transformacyjny to, innymi słowy, charyzmatyczny przywódca, potrafiący za sobą porwać tłumy i dokonać zmian w ich dotychczasowym sposobie myślenia i/lub systemie wartości. Jest to jednostka obdarzona zazwyczaj „zaraźliwym” optymizmem, ponadprzeciętnymi zdolnościami komunikacyjnymi, prowokująca swoim sposobem bycia do naśladownictwa. Taki człowiek częstokroć bywa wizjonerem, wyprzedzającym swoją epokę.

Przywódca transformacyjny jest więc jednostką, która potrafi zmienić wizję celów grupy oraz motywację i działania jej członków, dzięki czemu misja przedstawiona przez przywódcę staje się ich własną⁹¹. Ten rodzaj stylu kierowania kojarzy się raczej z przywództwem duchowym, niemniej jednak zdarzają się również charyzmatyczni menedżerowie.

4.5. Kultura organizacyjna

Kultura organizacyjna to między innymi mobilizacja do działania oraz wzrost poczucia bezpieczeństwa jednostkowego i grupowego, który działa ener-gctyzująco. Dlatego też niestosowne byłoby jej nie wymienić jako narzędzia motywowania pracowników.

Kultura organizacyjna jest pojęciem wieloznacznym. Definiowana bywa jako jeden z kręgów kulturowych, jako społeczne „reguły gry”, jako „tożsamość” organizacji, jej filozofia, czy wreszcie jako system akceptowanych podstawowych znaczeń lub wartości⁹². Traktując kulturę organizacyjną jako podsys-

¹ W. Wosińska, Psychologia życia społecznego. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004, s. 286.

Sulkowski Ł., Kulturowa zmienność organizacji, PWE, Warszawa 2002, ss. 40-42.

12?