6775041076

i wybrany jako coś pozytywnego czyli właśnie dobrego. Ostatni przejaw istnienia to piękno (pulchrum), które jest ujawnianiem się istnienia w jego odrębności, jedności, realności, prawdzie i dobru. Piękno zatem jest przejawianiem się bytu w jego całości (integritas). O pięknie świadczy również wewnętrzny ład oraz proporcje pomiędzy tworzywami bytu (perfectio). Pięknem bytu jest też jego przejrzystość (claritas) czyli łatwość dostrzegania tego czym byt jest.¹⁶

1.3. Relacje istnieniowe i istotowe

Tomiści konsekwentni wskazują, że relacja jest niesamodzielnym bytem wspierającym się na bytach, które łączy. Jest czymś, co zachodzi „pomiędzy” (relatum) bytami. Stanowi odniesienie się jednego bytu do drugiego. W relacji można wyróżnić jej podmiot (actio), który jest przyczyną nadawania relacji oraz kres (passio) odbierający nadawaną relację. Badając podmiot i kres relacji można zatem rozpoznać jej naturę czyli to, czym ona jest.

Relacje budują się na przejawach istnienia i istoty. I tak relacje wsparte na przejawach istnienia to relacje istnieniowe (osobowe lub nieosobowe). Relacje osobowe są nawiązywane z drugą osobą ze względu na to, że jest ona osobą, a nie użytecznym celem.

Relacja istnieniowa tworzy się wtedy, gdy jeden byt oddziałuje swoją własnością istnieniową na podobną własność istnieniową drugiego bytu. Tak więc, jeśli byty oddziałują na siebie swą realnością, powstaje relacja miłości. Oddziaływanie własnością prawdy powoduje zaś tworzenie się relacji wiary. Kontaktowanie się własnością dobra natomiast przyczynia się do zaistnienia relacji nadziei. Te trzy relacje, (wiary, nadziei i miłości), należą do najbardziej naturalnych, pierwszych i podstawowych powiązań między bytami. Podobnie jak czymś pierwszym i podstawowym w bycie np. człowieku jest jego istnienie.¹⁷

Relacja miłości zatem (wsparta na realności istnienia) posiada różne poziomy. I tak jeśli powoduje życzliwe współprzeby wanie, wzajemną akceptację nazywana jest upodobaniem (connaturalitas). Innym rodzajem miłości jest „miłość na poziomie uczuć” (concupiscentia), której przejawem jest

16    Gogacz, Elementarz, s. 47 - 57.

17    Andrzejuk, Istnienie, s. 51; Gogacz, Elementarz, s. 59 - 65; M. Gogacz, Człowiek i jego relacje. Materiały do filozofii człowieka, Warszawa 1985,56 - 59.