8416074340

KLASYFIKACJA JEZIOR POLSKIEJ STREFY BRZEGOWEJ POŁUDNIOWEGO BAŁTYKU OKREŚLAJĄCA STOPIEŃ ICH IZOLACJI WZGLĘDEM MORZA BAŁTYCKIEGO

Roman Cieśliński

Uniwersytet Gdański, Katedra Hydrologii

Stosunki wodne południowych wybrzeży Bałtyku są złożone i skomplikowane. Wynika to nie tylko z położenia geograficznego, lecz również z licznych uwarunkowań wpływających na te stosunki. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy m.in. warunki hydrometeorologiczne, hydrogeologię strefy brzegowej, lokalne warunki hydrograficzne, w tym bezpośrednie i pośrednie połączenia z morzem, rzeźbę terenu oraz działalność człowieka tworzącego już od ponad 200 lat zabudowę hydrotechniczną i zastępującego grawitacyjny obieg wody na wymuszony. Niezwykle istotne, a być może najważniejsze jest położenie względem głównej bazy drenażu jaką jest Morze Bałtyckie. Wiadomo bowiem, że akwen morski pomimo tylko okresowego wpływu na wody strefy brzegowej wywiera silniejsze piętno niż stały dopływ wód z zaplecza lądowego. Jednym z przejawów takiego wpływu może być zróżnicowanie jakościowe wód obiektów hydrograficznych tej strefy, a przede wszystkim zróżnicowanie zasolenia (chlorności).

Celem niniejszej pracy jest określenie zróżnicowania zasolenia wód i lokalnych warunków hydrograficznych (obiegu wody) wybranych jezior polskiej strefy brzegowej południowego Bałtyku i na tej podstawie określenie stopnia ich izolacji względem Morza Bałtyckiego. Do szczegółowych badań wytypowano 25 jezior występujących na odcinku polskiego wybrzeża południowego Bałtyku. Badania własne objęły 11 lat kalendarzowych (od 2002 do 2012 roku). Pomiary i obserwacje prowadzono we wszystkich sezonach roku, a także przy zróżnicowanych warunkach pogodowych i odmiennych warunkach hydrologicznych. W zależności od układu hydrograficznego zrealizowano od 16 do 40 serii pomiarowych.

Badania terenowe każdorazowo obejmowały pobory próbek wody powierzchniowej do dalszej analizy laboratoryjnej oraz pomiary natężenia przepływów na ciekach łączących jeziora z morzem oraz największych dopływach do poszczególnych jezior.

Analizy fizyczno-chemiczne pobranych próbek wykonano w Laboratorium Katedry Hydrologii Uniwersytetu Gdańskiego. Objęły one określenie stężeń głównych kationów i anionów oraz wielkość przewodności właściwej. Pomiary wykonywane były przy użyciu chromatografu jonowego DIONEXICS-1100 i konduktometru firmy WTW.

Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzić, że analizowane jeziora różniły się nie tylko składem fizyczno-chemicznym ich wód, lecz w głównej mierze stopniem i okresem dominacji określonych wskaźników chemicznych występujących w ich wodach. Na polskim wybrzeżu południowego Bałtyku istnieją jeziora, których woda charakteryzowała się stale bardzo wysokimi stężeniami wskaźników odmorskich (jeziora: Ptasi Raj, Karaś, Koprowo, Resko Przymorskie, Łebsko, Bukowo i Gardno). Są też jeziora, gdzie tylko okresowo następowały, często gwałtowne, ich wzrosty obejmujące całe misy, bądź tylko ich fragmenty (jeziora: Jamno i Druzno). Są też jeziora, w wodach, których nigdy nie odnotowano wysokich stężeń tych wskaźników (jeziora: Kołczewo, Żółwińskie, Domysławskie, Czajcze, Wisełka, Liwia-Łuża, Wicko, Kopań, Modła, Smołdzińskie, Dołgie Wielkie, Dołgie Małe,

20