8592539759

20 PISMO PG

ces odzyskiwania świadomości ciągłości historycznej, szukania korzeni wspólnotowego działania przez wielonarodową społeczność nowej Polski. I tak trwało to aż do roku 1922. Nie obyło się bez politycznych błędów i krwawych konfliktów, przeplatającymi się z zabiegami dyplomatycznymi, plebiscytami, powstaniami, dramatycznymi wojnami, z przełomową bitwą warszawską nazwaną przez Francuzów „osiemnastą bitwą świata", a przez innych określaną „cudem nad Wisłą".

że nie będzie różnic na „szkodę obywateli i języka" (ust.5)

Miasta Gdańska

Okres przejściowy

•    Listopad 1918-czerwiec 1919

•    Czerwiec 1919 -10 stycznia 1920 przygotowa-

•    Styczeń - listopad 1920 pod zwierzchnictwem

Trwała też walka o kształt Wolnego Miasta Gdańska. Od końca 1918 roku miasto było zrewoltowane. Po rozejmie z Niemcami w listopadzie 1918 roku, do miasta przybywają zdemobilizowani żołnierze niemieccy - szukają tu pracy i jedzenia. Powszechny głód i niepewność jutra wyprowadzają ludzi na ulice miasta. Strajki i demonstracje stają się codziennością. Powstają rady niemieckie, polskie i polsko-niemieckie, żydowskie...

Stan permanentnej rewolucji i ogromnego napięcia społecznego, skanalizowane zostały ostatecznie w dwóch nurtach narodowościowych niemieckim i polskim. Ze strony niemieckiej była prowadzona kampania, która potęgowała atmosferę napięć i zachęcała do organizowania wieców, które gromadziły do kilkudziesięciu tysięcy demonstrantów, opowiadających się za pozostaniem w granicach Niemiec. Polacy, wprawdzie nie na taką skalę, ale również się organizowali, demonstrowali, słali petycje, przygotowywali obszerne spisy ludności polskiej. Wysyłali do Paryża na trwającą konferencję pokojową delegacje, w tym najsłynniejszą z Antonim Abrahamem, zwanym „królem Kaszubów" i Tomaszem Rogalą spod kościerskich Śliwic. Inni planowali nawet przez sprowadzenie z Francji do Polski przez Gdańsk „Niebieskiej Armii" generała Hallera wywołanie powstania mającego przyłączyć Gdańsk do Polski. Stąd decyzje traktatu podpisanego przez zwycięskie mocarstwa z Niemcami w Wersalu dla obu stron oznaczał zawód. Decyzja wersalska całe te oczekiwania i narodową mobilizację, zwłaszcza tych, którzy wierzyli, że Gdańsk będzie polski, rozprężyły i osłabiły motywację Polaków do dalszego intensywnego działania.

Traktat wersalski podpisany z Niemcami w czerwcu 1919 roku w rozdziale dotyczącym Gdańska, zakreślonym przez premiera brytyjskiego, przewidywał utworzenie Wolnego Miasta Gdańska, wyłączonego z granic państwa niemieckiego, ale nie włączonego do Polski. Zwyciężyła zasada etniczna odsuwająca wszelkie inne racje, co powodowało, że ziemie należące przez wieki do państwa polskiego, których mieszkańcy szukali oparcia u polskich królów utraciły możliwość powrotu do tego związku opartego na racjach historycznych, gospodarczych i społecznych. Akceptowano tym samym dziewiętnastowieczne germanizacyjne piętno odciśnięte na mieście i jego najbliższej okolicy.

•    Niemcy -1663 km (31,5%)

•    Rosja-1412 km (26,7%)

•    Litwa-521 km (9,9%)

Symbole Wolnego Miasta

•    Konstytucja

•    Parlament (Senat i Volkstag)

•    Waluta - gulden gdański (1 zl = 60 fenigów)

•    Flaga (królewska, nadana przez Kazimierza Jagiellończyka)

Władza w Wolnym Mieście Gdańsku rozdzielona była na kilka podmiotów. Formalnie do „życia" twór nowego Gdańska powołała Liga Narodów, mająca tutaj na stałe urzędującego Wysokiego Komisarza i gwarantująca tutejszą konstytucję. Istotną rolę odgrywała Polska, której traktat wersalski przyznał wiele praw, łącznie z prowadzeniem gdańskich spraw zagranicznych, z ustanowionym i urzędującym na miejscu Komisarzem Generalnym RP w randze ministra. Specjalne znaczenie miała parytetowa, międzynarodowa poi-