8941511185

Jan Papież

Pytanie o podstawy metodologiczne teorii wychowania’

Założenia teoretyczne

W teorii wychowania empiryczne badania społeczne obejmuję tę sferę teoretycznych poszukiwań, które można na podstawie doświadczeń zweryfikować. Obserwując (obserwacja jako szeroko rozumiany sposób poznawania) społeczną rzeczywistość (wychowawczą), należy odpowiedzieć sobie na pytania: co powinniśmy obserwować?, w jakim celu? i w jaki sposób?^{1 2} Odpowiadając na pierwsze i drugie pytanie, powinniśmy obserwować proces wychowania i jego wyniki w celu kreatywnej bądź korektywnej ingerencji w bieg rozwoju ucznia. Patrząc wąsko przez dane fakty społeczne, które chcemy obserwować, rozumiemy je jako systematycznie badane aspekty społecznej rzeczywistości. Mogą one być zebrane, np. w formie wywiadu lub ankiety, i (nie)wyrażone w liczbach. Do społecznych faktów K. Hurrelmann zalicza ludzi i ich zachowania, stwarzane przedmioty, a także język, przekazane opinie, informacje o doświadczeniach, nastawieniach i wartościach³. Warto jednak zaznaczyć, że niemożliwe jest zmysłowe postrzeganie społecznej rzeczywistości jako całości. Jako całość jest ona nie do wyobrażenia i ujęcia. Możliwe do objęcia są jedynie wycinki, a te będą miały sens dopiero wtedy, kiedy zbadamy je systematycznie i opierając się na określo-

1

   Podejmuję tu wątki szerzej przeze mnie rozwijane w: J. Papież, Przemiany warunków socjaliza-cyjno-edukacyjnych na wsi. Badania panelowe, Impuls, Kraków 2006.

2

   P. Atteslander, Methoden der empirischen Sozia/forschung, de Gruyter, Berlin - New York 1995, s. 12.

3

   K. Hurrelmann, Struktura społeczna a rozwój osobowości. Wprowadzenie do teorii socjalizacji, przel. M. Roguszka, WN UAM, Poznań 1994.