Ewolucjonizm - czyli orientacja teoretyczna, której podstawowym paradygmatem teorii kultury jest koncepcja ewolucji kulturowej. Jest źródłem zmienności kultury ludzkiej oraz powoduje wszechstronny rozwój od form prostych do złożonych. Jest nieustannym postępem. Zgodnie z zasadą ewolucji, organizmy społeczne, podobnie jak naturalne, przechodzą od stadiów niższych do wyższych, różnicując się, porządkując i doskonaląc swoje zdolności adaptacyjne. Rozwój społeczeństwa i kultury ma charakter stadialny, konwergentny - wszyscy zmierzają do tego samego punktu celu; i jednoliniowy - przejście przez wszystkie i te same etapy. Baza tego co jest teraz jest to co było wcześniej.
Do zasadniczych zagadnień ewolucjonizmu należą:
1. Liczba dróg ewolucji
2. Sekwencja ewolucji
3. Jej pomiar oraz kryteria postępu
4. Problem regresu
5. Ciągły lub skokowy rozwój
Do głównych faz rozwojowych ewolucjonizmu zalicza się:
1. Teoretyczny progresywizm - charakter prekursorski, powstał pod wpływem ówczesnego klimatu intelektualnego. XIII w. i pierwsza połowa XIX
2. Klasyczny ewolucjonizm schematyczny - druga połowa XIX w. novum klasycznego ewolucjonizmu schematycznego stanowiła próba stworzenia jednolitego systemu teoretycznego. Podstawowe założenia: jedność świata, jedność natury ludzkiej, odpowiedniość praw lub prawidłowości, zmienność i cechy zmiany, postęp wraz z jego charakterystyką, genetyzm, metoda porównawcza.
Duże znaczenie przywiązywano do analizy przeżytków kulturowych - elementy kultury takie jak praktyki, zwyczaje, wierzenia. Zmodyfikowane w późniejszych stadiach.
Rekonstruowanie pozostałości elementów kultury.
Przedstawiciele:
H, Spencer- prawa ewolucyjne obowiązujące w przyrodzie, społeczeństwie, we wszechświecie. Wyróżniał ewolucję organiczną, ponadorganiczną, nieorganiczną.
Wyróżnił dwa typy społeczeństwa
a) kryterium struktury i funkcji: społeczeństwo militame(stadia dzikości), społeczeństwo przemysłowe (stadia cywilizacji)
b) stopień złożoności: społeczeństwo proste i społeczeństwo złożone (podwójne, potrójne). Teoria Spencerowska ma charakter makroewolucyjny.
L. H. Morgan - badał plemię Indian Irokezów. Zajmował się systemami pokrewieństwa wyróżnił dwa rodzaje : klasyfikacyjny (malajski i turański) oraz opisowy (aryski). Systemy pokrewieństw (stany): bezład seksualny, rodzina kazirodcza(majski system pokrewieństwa), rodzina punualna (swoista) - małżeństwo grupowe, rodzina parzysta(para zamieszkująca