8955900053

Flaubert, Tani 'Boimy

Gdyby autor poprzestał na tych słowach, można by sądzić, że oskarżenie pod adresem książek jest jednoznaczne i lakoniczne, i że dotyczy tworzenia wyidealizowanych wizji oczekiwanych uczuć -jest jednak inaczej. Jak widzimy bowiem i jeszcze zobaczymy, nie chodzi tylko o miłość, lecz również o egzaltację wyobraźni mającej później oczekiwać od rzeczywistości wrażeń równie mocnych, jak te, których dostarczała lektura. Oczywiście, egzaltacja ta budowana była (przynajmniej w tym obszarze) na opisach i narracjach sentymentalno-romantycznych, które przemawiały nie tylko do uczuciowości (podziwu, współczucia, pragnienia), ale i do poczucia estetyki, jaką głosił romantyzm (a wcześniej sentymentalizm). Warto na to zwrócić uwagę: wpływowi lektury przypisane zostaje nie tylko budzenie uczuciowości (ze szczególnym naciskiem położonym na miłość), ale i wyobraźni, poczucia piękna, nade wszystko zaś - pragnienia naśladowania tego, co tak pięknie (wedle tamtej, romansowej estetyki!) opisane i namalowane. Wybiegając w przyszłość, można się spodziewać, że Emma Bovary, w jakimś sensie, powtórzy drogę don Kichote’a... No i Gustawa, oczywiście.

Później czytała Walter Scotta i rozmiłowała się w powieściach histoiycz-nych, marzyła o tajemniczych marach, starożytnych komnatach i minstre-lach. Chciałaby zamieszkać w jakim staiym zamczysku jak owe kasztelanki w długich stanikach, które spędzały dni pod cieniem rzeźbionych arkad z łokciami opartymi na poręczy, z twarzą na dłoni, wyglądając przybycia lycerza na katym koniu, z białą kitą u kapelusza. W tym czasie wielbiła Marię Stuart i czciła z entuzjazmem wspomnienia sławnych lub nieszczęśliwych kobiet. Joanna d’Arc, Heloiza, Agnieszka Sorel, Klemencja [,] Isaure błyszczały w jej oczach jak komety pośród ciemnych przestworów historii (...). Muzyka i romanse, które śpiewała w szkole, mówiły o skrzydlatych aniołkach, o madonnach, gondolierach, lagunach, a wszystkie te mdłe utwoiy ukazywały jej spoza niedołęstwa słów i harmonii, pociągającą fantasmagorię sentymentalnej rzeczywistości (cz. I, rozdz. VI, s. 36-37)²²².

chapitres, dans les intervalles de sa besogne. Ce rćetaient qu’amours, amants, amantes, dames persćcutćes s’ćvanouissant dans des pavillons solitaires, postillons qu’on tue a tom les relais, chevaux qu’on crćve a toutes les pages, forets sombres, troubles du coeur, serments, sanglots, larmes et baisers, nacelles au clair de lunę, rossignols dans les bos-quets, messieurs braves comme des lions, doux comme des agneaux, vertueux comme on ne l’est pas, toujours bien mis, et qui pleurent comme des urnes.

²²² Agnes Sorel, metresa króla Karola VII, nosząca przydomek Damę de Beautć; Cle-mence Isaure (przecinek [,] wynika z błędu tłumacza) to mityczna postać założycielki

149