Pomysł ukierunkowanego przygotowania młodzieży do kontaktu z tym, co stanowi kulturę popularną, a także do rozmów na temat problemów, jakimi uczniowie żyją, bez wątpienia ma szansę przyczynić się do poszerzenia nie tylko zainteresowań młodego pokolenia, ale do wdrożenia go w kształcenie kultu-rowo-literackie i językowe, do zdobywania umiejętności i wiedzy z tego zakresu. Przedstawione tu spostrzeżenia i refleksje pozwalają upomnieć się o taki kierunek kształcenia polonistycznego, który charakteryzowałby się równoczesnym wspomaganiem poznawczych, uczuciowych i emocjonalnych procesów rozwoju dziecka32.
Reasumując prowadzone w tym rozdziale rozważania, należy podkreślić jednoznacznie, iż sposób i w ogóle zaangażowanie uczniów w rozmowy na temat spraw publicznych uzależnione jest od motywacji. Z jednej strony sprzyjają tej motywacji zabiegi metodyczne wprowadzane przez polonistę. Z drugiej -wydarzenia, sytuacje, jakie niesie otaczająca młodego człowieka rzeczywistość. Wymienione czynniki, występujące łącznie, determinują ucznia do działania, stając się przy tym fundamentem jego wypowiedzi.
Zaangażowanie młodzieży w wypowiedzi publicystyczne może rozwijać się w trzech kierunkach:
• emocjonalnym - charakteryzować go będzie wyłącznie żywe, spontaniczne włączanie się ucznia do omawiania treści proponowanych przez różne media; ten etap powinien przekształcić się stopniowo w świadomy wybór i dojrzałe uczestnictwo młodzieży w tym, co proponują środki masowego oddziaływania;
• poznawczym - polegałby on zarówno na zdobywaniu wiedzy o mediach, ich wytworach i sposobach wypowiadania się za ich pośrednictwem oraz na umiejętności analizowania różnych tekstów kultury, dyskutowaniu istniejących między nimi różnic prezentowania tych samych tematów; proces takiego kształcenie powinien także korzystnie wpłynąć na zdobywanie wiedzy o realiach, w których żyją młodzi;
• autokreacyjnym - w nim widzieć trzeba twórcze zaangażowanie uczniów w interwencyjne wypowiedzi pisemne i ustne na temat świata, z zaznaczeniem tego, co ich bulwersuje, przeraża lub zadziwia; sprzyjać temu będą próby uczniowskie w redagowaniu gatunków publicystycznych oraz w projektowaniu programów telewizyjnych czy filmów z fikcyjnym udziałem kamery.
Odzwierciedleniem nauczycielskiej świadomości trójstopniowego udziału młodzieży w szeroko rozumianej kulturze i w życiu powinien być solidnie zaprojektowany plan działania polonistycznego.
32 D. Whitmore, Radość uczenia się. Zastosowanie psychosyntezy w wychowaniu. Praktyczny poradnik dla nauczycieli i rodziców, przeł. E. Tichy, Warszawa 1994, s. 20-23.