skanuj0016

cechowe

cechowe wychowanie, forma wychowania przygotowująca młodzież do wykonywania rzemiosła, zapoczątkowana w średniowieczu przez cechy; kandydat pobierał naukę w warsztacie mistrza, przechodząc trzy stopnie za w.: ucznia (terminatora), czeladnika (towarzysza) i mistrza (majstra).

cele kształcenia, zamierzony przez nauczyciela stan rozwojowy uczącego się w sferze poznawczej, emocjonalnej i psychomotorycznej, przedstawiający zakres nowej wiedzy, umiejętności, zdolności i postaw; wyróżnia się cele ogólne, pośrednie i szczegółowe, natomiast ze względu na merytoryczny zakres kształcenia — cele ogólnokształcące i zaw.; w pedagogice wspólcz. istnieje wiele teorii uszczegółowiania c.k. i ujmowania ich w schemacie klasyfikacyjnym; nawiązują one do różnych przesłanek dydakt., a także antro-pol., spoi. i polit.; sposób realizacji c.k. w głównej mierze wpływa na ocenę -> efektywności kształcenia w szkołach i uczelniach oraz na losy edukacyjne i życiowe uczestników tego procesu; dyscyplina wiedzy zajmująca się stanowieniem celów, określaniem ich genezy, rodzajów i hierarchii nazywa się tele-ologią (gr. telos , 'cel’).

R.M. GAGNE, LJ. BR1GGS, W.W. WAGER Zasady projektowania dydaktycznego, Warszawa 1992; K. DENEK Wartości i cele edukacji szkolnej, Warszawa 1994; B. NIEMIERKO Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki. Warszawa 1997; W. OKOŃ-Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1998.

cele wychowania, postulowane zmiany u wychowanka, wyrażone w kategoriach nawyków, postaw czy cech osobowości, które ukierunkowują działania wychowawcy.

C.w. powinny uwzględniać normy wynikające z regulacji międzynar.: Powsz. Deklaracji Praw Człowieka, Międzynar. Paktu Praw Obywatelskich i Polit. oraz Międzynar. Konwencji Praw Dziecka; są one również uwarunkowane czynnikami hist., społ. i polit., charakterystycznymi dla poszczególnych państw; w Polsce c.w. — z racji powiązania z obowiązującą ideologią edukacji — zostały sformułowane w preambule ustawy o systemie oświaty (1991): „Nauczanie i wychowanie — respektując chrześcijański system wartości — za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki nie/,l)| jego rozwoju, przygotować go do pi obowiązków rodzinnych i obywatelil oparciu o zasady solidarności, demokfl lerancji, sprawiedliwości i wolności", Ogólne c.w. zostają poddane prn(f( uszczegółowienia i operacjonalizacjli one dotyczyć zmiany ilościowej ról właściwości psychofiz., zmiany propofi między poszczególnymi komponenUl bowości, kształtowania określonych |ll czy rozwoju zainteresowań; wyróżnią || le: kreatywne (typu „wywołać...”, „illtśi wać...”, „wzbudzić...”), optymalizując! „zwiększyć...”, „wzmóc...”, „poszerzy! minimalizujące (typu „osłabić...”, „/fi wać...”, „ograniczyć...”) i korekcyjni) „przekształcić...”, „zmienić..."); we w([ pedagogice wymienia się trzy główno ({ gie definiowania c.w. w zależności tul jętej ideologii wychowania: 1) w śwlelli logii romantycznej jest to strategia „Dl cnót” lub „pożądanych cech osobownil celem jest zdrowa i w pełni funkcjom osobowość, osiągana przez jednostkę dlii miczną i samorealizującą się; w takim c.w. są skupione na wewn. stanach jmllll zaś zadaniem pedagoga jest ochrona Wl potencjału „ja” poprzez stwarzanie mli runków dla pełnego rozwoju; 2) w pódl konserwatywnym, które definiuje c.w. tegoriach standardów wiedzy i zachowali] nostki, ukształtowanych w procesie mli pokoleniowej transmisji kulturowej; niem wychowania jest zatem doprowatll rozwoju jednostek do takiego poziomi byl on zgodny z określonymi stamląfl kulturowymi, 3) ideologia progresy# implikuje strategię logiki rozwojowi) świetle której podstawowym c.w. jest fl jednostki definiowany w kategoriach ptfl — należy tak wychowywać, by osoby Ul ly nowy, wyższy poziom rozwoju pl wczego, społ.-moralnego oraz estelycul kryterium rozstrzygającym o doborze są racjonalne zasady etyczne oraz wyl nia rozwoju cywilizacyjnego.

C.w. jako sądy normatywne nie podlegali ryfikacji w kategorii prawdy lub fals/.ll. dynie mogą być traktowane jako adekWj lub nieadekwatne, słuszne lub niesltllllll stosunku do określonej ideologii czy ayil stanowiących je norm; stąd też wszyslkll sonomie c.w. mają charakter teoret., spsl tywny i są hist. zmienne; w praktyce można dostrzec pewną rozbieżność mil celami ofiqalnymi, obowiązującymi W instytucji wych., a celami faktycznie reąl

choleryk

|f9 §4 ii,mIi'.miii)ih‘ od osobistych *ydiłH\i.nv. nw Im.in. przyjmo-M*Muł Wiiiin-H i, przekonań o praw-|. li ni .'ir/.ywistnienia czy i    wyi how.inka).

I -tliliMMiH I ityiunnika procesu wycho-I¹' "'.    MIM.KOWSK A-REJ-

łM./.t    i»t« howiiwc/.ych Przesłanki

it|._; U/4MW nr,i i'łMI: Spory o edukację.

■ i fc -uiMMi f i (• nv współczesnych pedago-p    i Witkowski, Warszawa

fet-H j \f>-: i ił i umi i. i wyrhoimniu w Polsce w ; ^tpli r p»n« m NOWAK Podstawy peda-«ut-i ( hMim

l lAi < Klok Doskonalenia if«ll u "iii-ii, rrnir.ilna jednostka p]lt« Mlii ; iili^,il/.il).| w Warszawie, [i||jHl m i wnjiii’1 .mii¹ rozwoju ogól-pj*łM sv«ii lim ilcmkonalenia zaw. na-|| »p,;,h,ir .■ pulilyką oświat, pań-llllii u i''-' ' uysiomem informacji niy iiinioktowaniem i orga-iiiislii «»knli'ii ill.i specjalistów, koor-|§njEm n|i"lii"|Hilski('li programów pili ipIhmiiv lyulcmii oświaty (np. liłliiH ' V ..Nowa Szkoła”) oraz mi iiimlrliiwych rozwiązań jjiiiii i|M.i|"Mi.il''iiia zaw. nauczycieli;

^ipiilpiai n|i' z placówkami tereno-; i imtlMm iimiiilka działają nastę-paHiiiiMii’ U informacji pedag., (ii)ii r. Ui iiiiiw doskonalenia, 3) kadr |§y tlHil-iiiiiiIi-iiIa. -i) języków obcych, liiliirili |iii'i!i.iiimw wych., 6) edukacji i ii|iii pinwailzi własną działalność 111111 iij.|t' nauczycielom po-Hieiiulyi z 111 •. scenariusze lekcji, PjJIHh dni v .'i|"' li.msformacji syste-jtiiHjły iiciail uiganizacji pracy pla-kffe (ijniirn Inn li czy nowocz. koncep-ijjjjiti iiiln-n Inlernct.: www.codn. Ipil

HttHł K*«inlconla Praktycznego,

lilii Hiaaiil .u 11 kszlalcenia prakt. ucz-i n im -v' l''ll 'Ha potrzeb restrukturyzu-i lj| śMmiIiiIi lwa zaw.; w związku zde-iffllii fliHiiii w niiwl,icie, uniemożliwiają-^ ,.i,rnM*iiile wszyslkicli szkół zaw. w y%a=»r ii luli"i ilyilal'1 , w lym w drogie ma-

K~ m !i!*ijilo^jłiin l Inne środki pracy, Zespół |U ,w |'ńi|,ili nula Zaw. WODN w Łodzi |ji lii mol'iwo l Mimsa oprać, i wdrożył w lii* model i l> I* iv Miku szkołach zaw.; nowe iłu l"olaln'ula prakt. sprzyja orga-

Ns miii ........... edukacyjnych zgodnie

r ., a, * o mli in laini w dydaktyce (np. ii.i mnii- nieloily projektów, komputerowe ,,..ipHiiH|i!iiiii' pi ojrklowania urządzeń, kształcenie w ramach modułów umiejętnoś-ciowych lub jednostek modułowych — bloków tematycznych); reforma kształcenia zaw. od 2002 przewiduje powstawanie na bazie słabych warsztatów — pracowni ćwiczeń prakt., natomiast na bazie warsztatów dobrze wyposażonych i silnych kadrowo tworzenie CKP (adres internet.: www.star.wckp. lodz.pl).

Centrum Kształcenia Ustawicznego,

placówka oświat, uzupełniająca sieć szkolnictwa dla dorosłych i realizująca nieszkolne formy edukacji; utw. 1975 jako nowy rodzaj placówki oświat, dla dorosłych, która dzięki dysponowaniu wyspecjalizowaną kadrą, nowocz. wyposażonymi budynkami z własnym zapleczem socjalnym powinna zaspokajać różnorodne potrzeby edukacyjne słuchaczy i zakładów pracy; niektóre CKU stały się wiodącymi organizatorami zajęć oświat, z dorosłymi oraz ośrodkami metodyczno-doświad-czalnymi w zakresie kształcenia dorosłych, prowadząc także poradnictwo i instruktaż metodyczny dla nauczycieli zatrudnionych w szkolnictwie zawodowym.

cenzura, [łac. censura 'urząd cenzora’, 'krytyczny osąd’], instytucjonalna bądź obyczajowa kontrola publikacji i innych przedsięwzięć nauk. czy artystycznych.

cerkiewne szkoły, szkoły elementarne, zakładane od XI w. w Rosji przez duchownych prawosł. przy parafiach; istniały do pocz. XX w.

certyfikat [tac. certificatus 'poświadczony’], oficjalne zaświadczenie o uzyskanych kwalifikacjach.

cezura [lac. caesura 'odcięcie’], moment rozgraniczający okresy, epoki, wydarzenia; nieznaczna przerwa między frazami utworu muzycznego.

Chmaj Ludwik (ur. 15 II 1888, Głogów, zm. 23 X 1959, Warszawa), pedagog i filozof; 1938 prof. uniw. w Wilnie, 1955 prof. PAN w Warszawie; zajmował się historią doktryn filoz. i pedag.; gl. dzieła: Rozwój filozoficzny Kartezjusza (1930), Kierunki i prądy pedagogiki współczesnej (1938, wyd. 2.1962 pt. Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku), Arianie polscy — ludzie, idee, wpływy (1957).

choleryk [gr. chole 'żółć’], jeden z 4 klas. typów temperamentu (obok sangwinika, me-lancholika i flegmatyka), wyodrębniony przez Hipokratesa; człowiek wybuchowy, o silnych i szybko powstających reakcjach uczuciowych; odznacza się dużą energią ży-