9157474285

Nazwa brony odnosi się do bronienia, czylo odgradzania od niebezpieczeństwa. Brony były miejscami, które zagradzały drogę na szlaku handlowym. Były to miejsca o charakterze obronnym. Istniały słynne brony małopolskie strzegące szlaków handlowych. Mogły być to bramy, wieże strażnice na wąskich przesmykach.

Wykonywano brony płotkowe i brony smykowe, które były narzędziami rolnymi. Musiały być one odpowiednio obciążone, by ich ciężar mógł rozkruszać ziemię. Bromy ramowate były mocowate na ramach. Wykonywano też brony laskowe składające się z siatki z zaostrzonymi kołkami wykonywanymi z grabu umieszczanymi na przecięciu linii siatki.

Od drewna grabowego pochodzi nazwa grabi, które wykonywano z tego rodzaju drewna.

Istniały też brony beleczkowe. Brony ramowate miały często układ bron laskowych. Ostre elementy wykonywano czasami nie z drewna, ale z żelaza.

Brony mogły być wykorzystywane do obrony szlaku. Rozkładano je ostrymi elementami do góry.

Pole zaoranie, zasiane i zabronowane było przygotowane do wzrostuu zboża. Orka odbywała się na przełomie marca i kwietnia dla zbóż jarych, a jesienią dla zbóż ozimych.

W lipcu lub sierpniu zboże można było już kosić. Do czasu wprowadzenia gospodarki zmechanizowanej żniwa i obróbka zboża wymagały zaangażowanie całej ludności wsi. Pola koszono sukcesywnie, w zależności od stopnia rozwoju zboża. Nie były to prace pojedynczych rodzin, ale gospodarze pomagali sobie wzajemnie.

Niwę (postać) dzielono na zżętą i niezżętą. Żeńcy (osoby koszące zboże) szły grupą trzech osób ustawionych w szachownicę. Pierwszą osobą idącą na przedzie żeńców był postatnik lub postatnica. Najczęściej była to kobieta.

Do wycinania zboża służyły sierpy o gładkim ostrzu, a do wyciania siana - sierpy z ząbkami. Sierpy miały rączki drewniane i metalowe ostrza. Zboże sierpem obcinano na dość dużej wysokości, tuż poniżej kłosów. Na polu zostawała słoma, która często wypalano w celu użyźnienia lub zbierano w inny sposób.

Drewniane rękawice (pałamarki) służyły do zagarniania zboża przez przycięciem go sierpem. Trzeba je było stosować, aby nie zostać poranionym. Żeńcy zakładali długie koszule zapezbieczające nadgarski.

Półkoski miały rękojeście dłuższe od sierpów. Z czasem powstały kosy z łukowato zagiętym żeleźcem. Do pracy kosą angażowano dwie ręce. Kosa musi być otrzymywana poziomo, aby nie zostać wbita w ziemię.

Kosy z grabkami są urządzeniem układającym wykonany pokos. Słoma z ziarnem nie roz-szypuje się, ale jest od razu zagarniana przez grabki.

Kosy wykonywano z żelaza. Na ostrzu kosy powstawały wybrzuszenia od uderzeń zboża. Trzeba było je wyklepać młotkiem przed zaostrzeniem osełką.

Ze zboża z kłosami zestawiano snopy do wyschnięcia na okres około 10 dni. Po tym czasie zwożone je do stodół. Istniały liczne sposoby zestawiania snopów z wewnętrznym wzmocnieniem w postaci ostrzewek lub przeplotów lub bez ich zastosowania. Ostrzewki lub przeploty były konstrukcjami znajdującymi się na polu cały rok. Osieci były platformami, pomostami drewnianymi. Były zabudowywane. Pod nimi rozpalano ogień, aby szybciej wyszuszyć zboże. Osieci stosowano na obszarach wilgotnych. Snopy czasami wiązano ze sobą. Suszenie odbywało się czasami w zadaszonych, przewiewnych budynkach.

Zboże trzeb abyło dokładnie wysuszyć, gdyż wtedy kłosy pozwalały na uzyskanie większej ilości mąki. Wilgotne zboże złożone w stodole intensywnie nagrzewa się w wyniku procesów gnilnych. Wtedy może dojść do samozapłonu zboża zmagazynowanego w stodole.

15