8748916811

Praktyczne wykorzystanie koncepcji stylu Prusa w jego

twórczości literackiej prześledził Edward Pieścikowski ana-

20

lizując poprawki, jakie autor wprowadzał do Emancypantek . To uwalnia nas od obowiązku szerszej prezentacji zapatrywań pisarza na styl. Skreślenia w tekście Lalki omówił Józef Bachórz, opisując przy tym zachowane części rękopisu powieści²¹.

W prezentowanej tu pracy starano się uwzględnić wszystkie wymienione kierunki badań nad stylem Lalki. Podstawą analiz jest tekst powieści, który zestawiono z rękopisem (około 1/3 całości), śledząc pracę autora nad stylem. Rękopis ów przechowuje Biblioteka Publiczna miasta stołecznego Warszawy, podobnie jak często tu cytowane Notatki o kompozycji. Badanie skreśleń (ujmujemy je w nawiasy kwadratowe), dopisków (oznaczonych podkreśleniem) i innych przeredagowań tekstu ma dla stylistyki szczególne znaczenie, gdyż ujawnia motywy wyboru jakiejś formy. Stylistyka przestaje być inwentaryzowa-niem "chwytów" literackich i prowadzi do odczytania idei u-tworu. Dociekania tekstologiczne staramy się wiązać z tzw. gramatyką tekstu.

KsiąZka ta nie jest monografią stylu Lalki. Zadaniem autora było opisanie tych elementów struktury powieści, które wydawały się szczególnie ważne dla interpretacji utworu i rekonstrukcji światopoglądu epoki. Lalka powstała w czasie, gdy Prus już sformułował swoje credo estetyczne i miał za sobą pierwsze próby opracowania teorii kompozycji. Nie zawsze był jej wierny, niemniej jest ona ciekawym dopełnieniem warsztatu twórczego autora. Analiza stylu powieści jest przeto uzupełniana teoretycznymi wynurzeniami Prusa. Podstawowy kontekst historycznoliteracki stanowią utwory powstałe w tym samym czasie i zbliżone tematyką bądź kreacją bohatera.

Nawiązujemy tu do koncepcji, które nie redukują stylisty-

%

ki do językoznawstwa, ujmując ją szerzej, w kategoriach ide-

8