29677

drobiazgów. Schuz nie mógł odnaleźć się w nowych warunkach, porzucił twórczość literacką. Jego sytuacja jeszcze się pogorszyła gdy przyszli Niemcy. Został przesiedlony do getta. Przez jakiś czas chroniła go protekcja Feliksa Landaua, który zatrudniał „swojego niewolnika" do prac malakrskich, do porządkowania zajątych przez Niemców księgozbiorów. Przyjaciele z Warszawy podobno przygotowywali ucieczkę i fałszywe paopiery (Nałkowska, Truchanowski). W przeddzień planowanej ucieczki Schulz został na ulicy w Drochobyczu rozstrzelany przez Karla Gunthera, gestapowca, antagonistę Landaua, w trakcie akcji pogromu Żydów w „czarny czwartek" 19 listopada 1942 roku. Przyjaciel pisarza - Izydor Friedman - pogrzebał jego zwłoki na cmentarzu żydowskim (dziś już nie istniejącym), zaś wszystkie papiery, które Schulz dał komuś poza obrębem getta na przechowanie, zaginęły.

TEMATY I GATUNKI TWÓRCZOŚCI

Twórczość literacka. Ocalały dwa tomy opowiadań oraz cztery powieści drukowane osobno w czasopismach, razem trzydzieści różnej objętości utworów.

Niektóre mają charakter fabularny: Wisna, Sanatorium pod Klepsydrą, Emeryt, Kometa, w innych góruje opis: Nemrod, Pan, Noc lipcowa, Dodo, Edzio, niekiedy przeważają formy eseju lub traktatu: Traktak o manekinach, Druga jesień. Miejscem akcji jest niemal zawsze miasteczko, w którym niełatwo odnaleźć zmitologizowany Drohobycz.

A teraz będę cytowała różne mądrości! Przyznaję się. A na zachętę dla mnie i dla was coś zaproponuję. Rozsiądźcie się wygodnie, włączcie sobie coś ładnego i zróbcie sobie dobrej herbatki! ;)

Cóż opisuje fantasmagoryczny narrator Schulza? Można rzec, że wszystko; z równym zapałem rzuca się na tematyy pozornie błahe, nic zupełnie nieznaczące i na sprawy wagi najwyższej, eschatologicznej (wizja końca świata w Komecie). Napięcie emocjonalne narracji nie zależy bynajmniej od jakiejś obiektywnej skali ważności zjawisk, rodzi się wciąż na nowo w procesach zderzania świadomości bohatera ze światem; on to tedy, bohater, nadaje subiektywne znaczenie faktom, opowiada bowiem nie o zdarzeniach samych w sobie, ale o własnej inicjacji. Inicjacja to wieloaspektowa i nader różnorodna: w erotyczne namiętności i symbolikę, w demiurgiczne eksperymenty Ojca, w tajemnicę życia i rozrodu - ale też rozpadu i śmierci, w ezoteryczne dziedziny metafizyki, a także w życie społeczne, rodzinne, w tajniki działalności kupieckiej, w

artystyczną twórczość, politykę itd.......... Bohater Schulza reaguje namiętnie na

wszystko, co nowe i olśniewające w jego przeżyciach, z dziecinną ciekawością obserwuje dorosłych i ich dziwaczne obsesje czy dewiacje (wujostwo i Tłuja w Sierpiu, pan Karol, Adla i subiekci, Edzio, a przede wszystkim Ojciec), całym sobą odczuwa zjawiska przyrodnicze i kosmiczne (Wichura, Wiosna, Noc lipcowa, Jesień), angażuje się też w zdarzenia poruszające społeczność, w której żyje (Noc wielkiego sezonu, spisę dynastyczny w Wiośnie, zapowiedź końca świata w Komecie). Co istotne bohater Schulza w tej sarniej mierze poznaje świat, co go kreuje.

A teraz małe egzemplum. Centralną postacią Sklepów Cynamonowych jest Ojciec. Jego podgląda młodziutki Józef, zafascynowany „kacerską doktryną" i eksperymentami. W klepach Józe jest jeszcze dzieckiem, dla którego hieroglifem może być każda, najprostsza rzecz lub czynność - ale też dlatego świat chłopca jest niebywale bogaty, gęsty od znaczeń i symboliki. W Sanatorim pod Klepsydrą akcenty zostały przesunięte, na pierwszy plan wysówa się Józe - jako bohater dramatu dojrzewania. Tom rozpoczyna programowe niejako opowiadanie Księga, dalej idą utwory poświęcone inicjacji: twórczej (Genialna epoka) i erotyczno-społecznej {Wiosna). W tym ostatnim opowiadaniu zaznacza się - obok rewolucyjnych natchnień - także nuta sceptycyzmu i autoironii, obecna w kolejnych tekstach, na przestrzeni których bohater stopniowo dojrzewa i wreszcie starzeje się, nabywając doświadczeń i tracąc złudzenia. Szczególną rolę pełni w tym cyklu opowiadanie tytułowe, w którym Józef schodzi w królestwo zmarłych, by