9773562663

przyjęcia. Nie sposób bowiem oddzielać historii budownictwa-rzemiosła od historii architektury-sztuki. Właściwym przedmiotem badań historycznych jest budownictwo, traktowane jako jedna z gałęzi działalności produkcyjnej człowieka. Studia nad estetyką budowli, proporcjami, detalem architektonicznym są ważnym fragmentem tych badań, ale nie wyczerpują zainteresowań dziejami budownictwa, a odrywanie badań nad stroną artystyczną od historii całokształtu budownictwa, od wszystkich jego aspektów społecznych i gospodarczych prowadzi najczęściej do wypaczania obrazu przeszłości. Takie wyodrębnianie historii architektury z dziejów budownictwa jest tym bardziej niesłuszne, że podział na archi-tekturę-sztukę i budownictwo-rzemiosło, na architekta-projektodawcę i budowniczego-wykonawcę utrwalił się bardzo późno (właściwie dopiero w XIX w.¹), a na przykład średniowiecze zupełnie takiego rozróżnienia nie znało². Historię budownictwa i architektury traktować więc należy jako nierozdzielną całość.

Problematyka historii średniowiecznego budownictwa i architektury jest niezmiernie bogata. Pomimo iż liczni badacze zajmowali się związanymi z nią zagadnieniami, wiele spraw opracowano niedostatecznie, wielu kwestii wcale jeszcze nie poruszono. Do problemów znanych stosunkowo bardzo słabo należy zagadnienie zależności budownictwa od rozwoju gospodarczego, wpływu budownictwa na gospodarkę i udziału budownictwa w życiu ekonomicznym kraju. Te właśnie sprawy mają być przedmiotem niniejszego studium. Rozwiązanie wszystkich nasuwających się tu kwestii byłoby niemożliwe bez bliższego zapoznania się ze strukturą budownictwa, z techniką budowlaną, organizacją prac budowlanych, położeniem rzemieślników, kosztami budowy i systemem inwestycji w budownictwie i dlatego wszystkie te sprawy muszą znaleźć się w tym opracowaniu.

Aby ograniczyć tę obszerną problematykę i kolosalny materiał, zajmę się wyłącznie murarstwem i budownictwem murowanym, pomijając zarówno budownictwo drewniane, jak też szereg rzemiosł pomocniczych dla budownictwa. Zatem interesować mnie będzie powstawanie budynku murowanego w stanie surowym, a nie roboty pomocnicze lub wykończeniowe. Tematem pracy będzie więc niewielki, ale za to bardzo istotny fragment dziejów budownictwa.

Chronologicznie praca obejmie drugą połowę w. XIII, w. XIV i XV, skupiając się głównie na XIV stuleciu. Są to czasy panowania w Polsce gotyku, okres bardzo ważny dla rozwoju budownictwa murowanego w na-

1

   W. Tatarkiewicz, Estetyka starożytna, Wrocław—Kraków 1960, s. 37.

2

   P. Du Colombier, Les chantiers des cathedrales, Paris 1953, s. 53 sqq., 74; L. F. Salz man, Building in England down to 1540, Oxford 1952, s. 24; G. Min-vielle, Histoire et condition juridiąue de la profession d'architecte, Bordeaux 1921, s. 52 sqq.