106095586

1. Pojęcie finansów 21

większy udział dochodów, jak również wydatków, głównie socjalnych, wykazują Szwecja, Dania i Francja. W tych krajach wydatki sektora publicznego w 2007 r. przekraczały 50%. Duży sektor finansów publicznych występuje też w Belgii, Finlandii i we Włoszech (ponad 48% PKB). Najniższe wydatki publiczne w ostatnich latach notowano w Irlandii, Luksemburgu i Hiszpanii. Krajem o najniższym stopniu fiskalizmu jest Irlandia. Wydatki publiczne stanowiły tam 36,4% PKB (2007 r.). W kraju tym reforma systemu finansów publicznych objęła nie tylko stronę wydatkową. Przeprowadzono tam też głęboką reformę systemu podatkowego.

Dane dotyczące wydatków publicznych, zarówno krajów „starej” Unii Europejskiej (UE-15), jak i nowych członków, obejmujące ostatnie lata (por. tab. 1) wskazują jednak, że proces ten dokonuje się bardzo wolno. W połowie lat dziewięćdziesiątych XX w. wydatki publiczne stanowiły ok. 50% PKB. Wysiłki podejmowane w celu ich obniżenia sprawiły, że w 2007 r. wydatki publiczne spadły do 45,6% (czyli o 4,3 punktu procentowego). Utworzenie Unii Gospodar-czo-Walutowej miało m.in. zdyscyplinować politykę budżetową jej członków. Obserwacja kształtowania się wydatków publicznych w krajach strefy euro wykazuje, że utworzenie Unii rzeczywiście wpłynęło dyscyplinująco na wydatki publiczne tych państw. Biorąc za punkt odniesienia połowę lat dziewięćdziesiątych (1996 r.), wydatki publiczne spadły w tych krajach z 48,7% PKB do 44,8% PKB w 2007 r. (czyli o 3,9 punktu procentowego). Wydatki publiczne wykazują tendencję spadkową we wszystkich, poza Portugalią, krajach strefy euro. Spadek ten jest jednak wolniejszy niż przeciętnie w krajach UE-15. Można zauważyć, że w niektórych latach wydatki nieco rosły w porównaniu z okresem poprzednim.

Funkcja alokacyjna. Funkcja ta wykazuje znaczne podobieństwo do funkcji redystrybucyjnej. O ile jednak redystrybucja jest przekazywaniem strumieni dochodów od jednych podmiotów do innych, o tyle alokacja jest procesem o charakterze majątkowym ukierunkowanym na określone podmioty, przekazywaniem dóbr i zasobów, w tym także kapitału, głównie w celu wsparcia lub zainicjowania produkcji, rozwoju pewnych dziedzin lub w celu kształtowania pożądanego rozkładu majątku między podmiotami gospodarki. Teoretycznie celem działalności alokacyjnej powinno być zmniejszenie dysproporcji w rozkładzie majątku narodowego w społeczeństwie i gospodarce wynikających z niesprawności mechanizmu rynkowego.

„Funkcja stabilizacyjna finansów polega na oddziaływaniu za pomocą instrumentów polityki finansowej i monetarnej na globalny popyt w gospodarce w kierunku zapewnienia możliwie pełnego wykorzystania potencjału ekonomicznego gospodarki, w tym wysokiego poziomu zatrudnienia (...), a także uzyskania wysokiego poziomu oszczędzania, gwarantującego wysokie tempo wzrostu gospodarczego, a także stabilizacji siły nabywczej pieniądza przez panowanie nad inflacją”¹.

1

J. Żyżyński, Budżet i polityka podatkowa, Wybrane zagadnienia, Warszawa 2009, s. 80; S. Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2002, s. 104-106.