1108720329

195

Praktyka i wiedza z zakresu...

w postaci reguły, że nikt nie może służyć dwom panom. Jetro pouczał Mojżesza jak ma sprawować przywództwo w trakcie wyprowadzenia ludu izraelskiego z Egiptu do Ziemi Obiecanej^{1 2 3}.

Za prekursorów praktyki zarządzania uważa się Sumerów [Kisielnicki 2009, s. 45]. W odnalezionym tekście z początku II tysiąclecia p.n.e. można przeczytać następującą radę, dotyczącą posłuszeństwa uczniów wobec mistrza: „Bądź skromny, okazuj głęboki szacunek twojemu zwierzchnikowi! Gdy będziesz mu stale okazywać cześć, twój zwierzchnik będzie cię kochał” [Kuckenburg 2006, s. 207], Sumerowie wykorzystali rejestrację zdarzeń i faktów jako narzędzia kontroli. Posługiwali się w rządzeniu spisanymi regułami i przepisami⁴. Były one wykorzystywane w budowie kanałów nawadniających. W Nippur przy świątyni Ekur oraz w Uruk i Ur odnaleziono teksty klinowe z około 2025 r. p.n.e., przedstawiające m.in. dokumenty administracyjne (spisy pracowników, zestawienia dniówek, rachunki, bilanse, raporty, spisy magazynowe) [Sołtysiak 1999, s. 23]. Odnaleziono tablice, które przedstawiały przebieg produkcji sukna w poszczególnych fazach od surowca do wyrobu gotowego oraz koszty przetworzenia (por. [Rachunkowośćfabryki..., 1994]). W połowie III tysiąclecia w Mezopotamii pojawiło się stanowisko księgowego (dub-sar)⁵. W społeczeństwie Sumerów wykształciły się liniowe i hierarchiczne struktury organizacji działań zbiorowych⁶. Warto zwrócić uwagę, że Kodeks Hammurabiego, który powstawał w latach 1792-1750 p.n.e., wprowadza zasadę jednoosobowej odpowiedzialności oraz określa odpowiedzialność budowniczego statku, domu, jak i chirurga za jakość świadczonych usług [Zymonik 2002, s. 56-73 i 87-89; Zymonik 2009]⁷.

1

Atlantydy, która była u szczytu rozkwitu na 9 tys. lat przed powstaniem dzieła Platona [Zecchini

2

2008],

3

   W Drugiej Księdze Mojżeszowej, ustęp 18, Jetro mówi do Mojżesza: „Bądź przedstawicielem swego ludu przed Bogiem i przedstawiaj Bogu jego sprawy. Pouczaj lud dokładnie o przepisach i prawach, i pouczaj go o drodze, jaką winien chodzić. Rady udzielone Mojżeszowi stanowią najstarszy udokumentowany przykład świadomego kształtowania formy działań zbiorowych.

4

   Świadczy o tym najstarszy istniejący dokument, będący kodeksem sumeryjskiego króla Urnammu sprzed czterech tysięcy lat [Bielicki 1996].

5

   Władze administracyjne prowadziły rachimki (konta rozrachunkowe) dla każdego obywatela w zakresie własności, należności i zobowiązań. Praca każdego obywatela była księgowana i każdy mógł pobrać z magazynów dobra o wartości nieprzekraczającej wartości należności z tytułu wykonanej pracy [Teoria rachunkowości w zarysie, 2005, s. 111-112].

6

   Słowo hierarchia zawiera dwa greckie morfemy hier- (j. grec. iegóęlhierósl - święty, poświęcony, ofiarowany bogom) oraz arch- (j. grec. agx(olarchel - początek, pierwsza zasada). Słowo to oznacza urząd najwyższego kapłana.

7

   W Kodeksie Hammurabiego czytamy między innymi: § 228 „Jeśli murarz obywatelowi dom zbudował, a pracy swej (odpowiednio) nie umocnił i dom zbudowany zawalił się i spowodował śmierć właściciela domu, murarz ten zostanie zabity” [Kodeks Hammurabiego, 2009, s. 27 i 60],