1108720331

197

Praktyka i wiedza z zakresu...

elity społecznej i osiągnąć najwyższą pozycję w hierarchii państwowej i religijnej. Pisarz był tym, który kierował pracą wszystkich ludzi [Kuckenburg 2006, s. 210].

W starożytnym Egipcie prawie wszystkie duże prace budowlane podlegały intensywnej kontroli, o czym mogą świadczyć odnalezione teksty na papirusach [Kemp 2009, s. 214], Dokumenty te świadczą, że notowano każde wykorzystanie materiałów oraz wyliczano normy pracy. Przedmiotem kontroli były materiały, siła robocza oraz zaopatrzenie w żywność. Mierzono i wynagradzano pracę wszystkich, którzy brali udział w budowie. Określano dzienne normy wykonania pracy dla jednego robotnika, szacowano potrzebne racje wynagrodzenia w naturze, które później porównywano z rzeczywiście wykonaną pracą. Przedmiotem zainteresowania pisarzy pełniących funkcję urzędników państwowych było tempo wydobywania bloków kamiennych na użytek budowy piramid i świątyń¹. B.J. Kemp zwraca uwagę, że w starożytnym Egipcie ujawniło się metodyczne podejście do wartości czasu pracownika, typowe dla dzisiejszego społeczeństwa [Kemp 2009, s. 211],

Ze starożytnego Egiptu zachowało się wiele dokumentów administracyjnych, najstarsze ze świątyni przy piramidzie króla Neferirkare w Abusir z około 2455 r. p.n.e. przestawiają m.in. tabelaryczne zestawienia dziennego wpływów towarów, karty inwentarza świątyni oraz codzienne procedury - inspekcje i harmonogramy dyżurów [Kemp 2009, s. 193-200]².

Uważa się, że pierwsze zasady przywództwa powstały w starożytnym Egipcie. Były one spisane przez Ptah-hotepa (2414-2375 lub 2350 r. p.n.e.) w pracy pt. Nauki Ptah-hotepa. Tekst ten, liczący około 2600 lat, zawiera zbiór pouczeń i wskazówek dotyczących etycznego (uprzejmego) zachowania zwierzchnika i podwładnego, a także starannego planowania działań³. W starożytnym Egipcie uznawano, że najwyższą cnotą społeczną podwładnego jest dokładne wykonywanie obowiązków,

1

   W jednym z kamieniołomów w Asuanie zaznaczano postęp prac czerwoną linią, namalowaną na ostatnim zarysie cięć dłutem na powierzchni skały. Obok tego zaznaczano imię robotnika. W ten sposób rejestrowano dzienne wykonanie pracy w obrabianiu bloku kamiennego, aby mieć pewność, że nikt nie otrzymał swoich racji ani nie opuścił pracy, dopóki nie wykonał normy [Kemp 2009, s. 216-217],

2

   Reprodukcję tych kart można znaleźć w pracy [Kemp 2009].

3

   Ptah-hotep był pisarzem, filozofem, administratorem miasta i pierwszym ministrem podczas panowania Dżedkare Isesi w piątej Dynastii okresu Starego Państwa. W Naukach Ptahhotepa czytamy „nie czyń nigdy nic więcej, niż ci przykazano [...]. Jeśli jesteś kierownikiem, który rozkazuje wielu ludziom - staraj się zdobyć wszystkie zalety, aby twój charakter nie miał skazy [...]. Jeśli jesteś kierownikiem nieskrępowanym w wykonaniu tego co ci polecono, czyń jedynie rzeczy ważne i myśl o dniu, który przyjdzie na koniec! Jeżeli jesteś kierownikiem bądź uprzejmy, gdy słuchasz słów podającego prośbę - nie gderaj na niego”. Przełożonym radzi skoncentrowanie się na doskonałości [Lichtheim 2009], Z kolei w Naukach dla Merikarego (2600-2100 r. p.n.e.) czytamy „Bóg stworzył zwierzchników, aby byli opiekunami słabych” [Rachet 2006a, s. 235],