1108720335

201

Praktyka i wiedza z zakresu...

dojść tak szybką drogą, realizację musi poprzedzać rozważanie, polegające na doborze odpowiednich środków [Pszczołowski 1976, s. 43 i 44].

Według Arystotelesa, dobry przywódca powinien posiadać: ethos (charakter moralny), pathos (zdolności do wzbudzania uczuć, do wpływania na emocje ludzi) i logos (umiejętność wyznaczania istotnych powodów do działania), (por. [Sienkiewicz 1986]). Treścią rozważań Arystotelesa były m.in. kwestie organizacji kształtującej się państwowości. W Etyce nikomachejskiej pisze, że człowiek wymaga pomocy i wsparcia ze strony zorganizowanej społeczności, dzięki której może się doskonalić (por. [Skrzydlewski 2005]).

Arystoteles zaliczył jakość do dziesięciu kategorii filozoficznych, obok ilości, relacji, substancji, miejsca, czasu, położenia, dyspozycji, czynności oraz procesu. Jakość jest według niego pojęciem określanym przez odpowiednie cechy rzeczy²⁰. Jakość to zbiór cech rzeczy. Na podstawie zbioru cech można odróżnić dany przedmiot (produkt) od innych [Zymonik 2002, s. 56-73, 87-89; Łukasiński 2007, s. 41].

Według Arystotelesa wszelkie działania mają swe źródło w człowieku, czyli w sprawcy. Podzielił działania na czyny zależne, częściowo zależne i niezależne od woli. W Etyce nikomachejskiej Arystoteles wyróżnił trzy zmienne, które wpływają na podejmowane przez ludzi działania, a mianowicie: postanowienie, namysł oraz pragnienie. P. Cabała uważa, że relacje między tymi zmiennymi oraz stopień, w jakim determinują one działanie tworzą szczególną - jedną z pierwszych znanych w historii - teorię podejmowania decyzji [Cabała 2007, s. 11], Arystoteles uważa cel działania za przedmiot pragnienia. Według niego „wszelka sztuka i wszelkie badanie [...], wszelkie zarówno działanie, jak i postanowienie, zdają się zmierzać do jakiegoś dobra i dlatego trafnie określono dobro jako cel wszelkiego dążenia” [Arystoteles 2000, s. 77],

Ze starożytnej Grecji wywodzą się dwa terminy „strategia” i „technika”, współcześnie używane w teorii i praktyce zarządzania²¹. Od czasów wojen perskich utrwaliło się stanowisko pierwszego stratega, który powinien znać się dobrze zarówno na praktyce wojennego rzemiosła, jak i umieć dowodzić żołnierzami w walce. W greckich państwach-miastach od VI w. p.n.e. istniał urząd stratega o kompetencjach zarówno wojskowych, jak i obywatelskich. Starożytni grecy

²⁰    W pracy Categoriae Arystoteles pisze: „Jakość to to, co sprawia, że rzecz jest rzeczą, którą jest” (por. [Arystoteles 1990]).

²¹    Greckie „strategos” (stratdslorgazóeóorl - obóz armii, wojsko, ageiniu.Qxe.ivl - dowodzić) oznacza dowódcę armii lub floty wojennej, a także naczelnego dowódcę, wodza, który tworzy koncepcję walki, zależną od uwarunkowań zewnętrznych. W starożytnej Grecji pojęcie „strategia” oznaczało sztukę wojenną obejmującą przygotowanie i prowadzenie wojny jako całości oraz jej poszczególnych kampanii i bitew. Od wprowadzenia reform przez Klejstenesa (VI w. p.n.e.) dowódca armii (strateg) stał się najwyższym urzędnikiem w państwie, który czuwał nad rekrutacją do wojska i rozmieszczeniem statków na morzu. W czasach pokoju stratedzy pełnili funkcje ministrów spraw zagranicznych, a także rolę skarbników oraz sędziów [Rachet 2006b, s. 363],