1194638983

kraju jest ponadto przedmiotem manipulacji i wojny historyczno-informacyjnej prowadzonej przez Rosję, promującą swą własną wielkoruską narrację i podniecającą wśród narodów, będących obiektem jej polityki imperialnej, resentymenty odwołujące się do historii wzajemnych konfliktów między nimi. Bolesna pamięć ludobójstwa^{1 2} dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia i Galicji Wschodniej w latach 1943-1944. często rzutuje na sposób po strzegania tak wcześniejszych sporów połsko-ukraińskich. jak i na współczesnosc. wykrzywiając ich obraz i rozciągając wyobrażenia dotyczące tego okresu i pięciu Spośród obecnych 25 obwodów Ukrainy, na całosc historii, obszaru i tradycji naszego południowo-wschodniego sąsiada.

Oddawane do rąk PT. Czytelników niniejsze II wydanie pracy opublikowanej po raz pierwszy w 1995 r.. a napisanej zasadniczo w latach 1984-1987. wymaga kilku słów komentarza. Od poprzedniego wydania Sprawy ukraińskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w roku 1919 minęło 21 lat. Jest zatem rzeczą oczywistą, ze w tym czasie ukazały się dziesiątki, jeśli nie setki, nowych opracowań na temat tego fragmentu dziejów Ukrainy, którego dotyczy niniejsza książka. Czytelnikowi należy się uczciwa informacja o tym. iz przygotowując jej drugie wydanie do druku, nie otwierałem nowych studiów nad tytułową problematyką, napisanej przed ćwierć wiekiem pracy. Dokonane rozpoznanie stanu polskich badań nad historią Ukrainy lat 1917-1923 skłania mnie jednak do zaryzykowania stwierdzenia, iz imponujący dorobek innych autorow w tej dziedzinie nie dotyczy w zasadzie tematyki zaprezentowanej w mojej monografii, nie dezaktualizuje zatem zawartych w niej ustaleń badawczych ani nie wymaga ich istotnego uzupełnienia. Gra dyplomatyczna toczona na konferencji pokojowej w Paryżu wspominana jest bowiem w licznych dziełach innych autorow marginalnie, a głównym nurtem w'nich opisywanym są dzieje militarne, społeczne i polityczne - te ostatnie w wy miarze krajowym, a nie międzynarodowym, zmagań o panstwow^rosc ukraińską w interesującym nas okresie. W latach 2009-2015 ukazała się natomiast warta odnotowania seria opracowań pióra lhora Dackiwa. poświęconych dyplomacji ukraińskiej z lat 1917-1923. a obejmujących dwie poważne monografie i kilka mniejszych artykułów'. Pozostała znana mi ukraińska historiografia tego przedmiotu nie zmusza do dokonania żadnych istotnych korekt zaprezentowanego w mojej pracy wykładu. Najobszerniejsze poza monografiami Dackiwa dzieło, odnoszące się do dyplomatycznego wymiaru zmagań o państwowość ukraińską w latach 19171923. okazało się. po jego lekturze, opracowaniem pisanym raczej z potrzeby serca niz na bazie rzetelnych badań⁶. Głównym skutkiem praktycznym włączenia dorobku historiografii powstałego po 1995 r. do niniejszego wydania mojej pracy byłoby zatem poszerzenie objętości przypisów o liczne odsyłacze typu Szerzej patrz: tam. gdzie rezygnowałem z narracji własnej, odsyłając Czytelników do opracowań innych badaczy po informacje szczegółowe na temat przebiegu walk. uczestniczących w nich armii i formacji wojskowych', sytuacji demograficznej. struktury etnicznej itp. Listę dzieł wartych skonsultowania w takim właśnie zakresie tematycznym można by dziś w istotny sposób poszerzyć. Nie zmieniłoby to jednak zasadniczych ustaleń zawartych w mojej pracy ani tez jej wydźwięku, konstrukcji czy wniosków płynących z przeprowadzonych badań. Zrezygnowałem zatem z tego typu sztucznego poszerzania bibliografii i ingerencję w przypisy ograniczyłem do niezbędnego minimum, dodając kilka opracowań jedynie tam. gdzie nowe ustalenia historyków zmieniły lub w istotny sposób wzbogaciły wcześniej funkcjonujący obraz danego wydarzenia - jak chocby durv\QMdmia09l7-l923ppjy KO*imexcmi ceimotoi icmop^ TepMOiiinb2013.ss. 620: idem. MiAHapcdni CKOHOACMNi huWcumu PcmbManamy flanuM CKOpomuVbxo.’0« 1918 p.. .YkpaiHCbKa nayna: MHwy/te. cyMaciic. ManCyrHc' 2014. Bhp. 18. $. 46-50; idem. Eacuuoctut yxpaiifCWCo- #/*inwyjMcu* atóiiocun * yj40$ax yupuiHCbKOi pttaiiiOMU (1917 J92J ppj. .YKpańia Cupnna-CBiT. MiaoiapofliiMM aóipHHK M«iyKonMx npauk*. Cepifl. Icmopu. .wi*napixbii tidnocunu. 2014. Bmii. 130). s.152-161; idem. YKpaim y kMHcuihiu no.iimuip Be/tuxoi Spumunii o doóy Mai4uma.ib»a> bunio.ibMUJi uia^anb (19171921 pp). „YKpama Cspona-CsiT MiauiapoAHHH aóipiiMK »iayKOBHX npaub". Cepi*. Icmopi*. Mwuapodnt eidnocuuu. 2014. Bnn. 14(1). s. 194 204: idem. Kom4rnmya*bHi nuadu optantwtpi 1#yuM4umywaimjt ćHmnoMa>numto:<\*y*óu yKpainućdoty UenmpaAbłtoi Padu.-YKpaiwcbKa Havxa: mh nysie, cywile. ManCyTHc" 2014. Bnn. 19. s. 210-218; idem. ymeopeKHsicucmeMu iHin/u>Auimu»«Mux npcdcmaenuąme i Miciu YKpainCbKOi Hapoduot Peoty&iiicu. -BccyKpaiHCbkMM HayKOBmt *ypna)i „MaHApi*eUbV nr 1/2014. s 22-25; idem.3dłicbioyKpaiMCbxa llapodna Pccnytwiicd « cucmtMijmi*napodtiux śUhwasH (I9I8 1923 pp.). «YKpaina-C»pona-CiiiT. MiacwapOAHMH aóipHMK KayKORHX npaiib". Ccpi*. Icmoput. MUKnapodm tUhtocuHu. 2015. Run. 16(1). s. 126131; idem. Baptua«-bxuu doiotfip 1920 poty e icmopii yKp»aiiwMC0idun,t«>Mumii..yKpaiHa^BponaOn-.Mi>KHapoAMMM:f6ipHMK nayKOBMX tipamT.Cepi*. L-mopU A«i*HdpodHi aidMocunu. 2015. Bnn. 16(2). s. 125-132.

6    G. Cvcngros. La RćpuNniuc Drmocrafułue t/kramienne - la Rćpubli<iue 1'ranęaisc (1917-19221 Lviv 1995. ss. 416. Recenzja lej pracy patrz: P. Żurawski vel Grajewski. .Kwartalnik Historyczny" R. CVI. nr 1.1999. s. 99-102.

7    Na szczególna uwagę zasługują tu dwie praco; J. Lcgwc. Armia l/krainskiej Republiki luulowej w wojnie połsko-ukrainsko-Ktfszewickicj w 1920 r.. Toruń 2002. SS. 207 oraz M Krołofil. Ukraińska Armia Halicka 1918-1920. Organizacja, uzbrojenie, wyposażenie 1 wartasc bojowa sił zbrojnych Zachodnio Ukraińskiej Republiki Ludowej, Toruń 2002. ss 225.

9

1

   Szerzej patrz: W. Siemaszko. E. Siemaszko. Ludobojstwodokonunr przez n*ir jonalisfow ukraińskich na ludności polskie) Wołynia.T.l-2. Warszawa 2008.ss. 1450. P»r.:G. Motyka.Od rzezi wołyńskiej doakcii .Wisła'. Konflikt polsko-ukraiński 1943 1947, Kraków 2011. ss. 524.

2

   I. itauKiB. /tunao.uami4 3YHP na fltipuiMciu .Mupuiu KOiu/fpcmpi 1919 p .YKpaiHCbKHH icropMMMMM *ypna/i'. K.. 2009. nr 5 (482) (&ep. aforr.). s. 130: idem. /Junao-udmi* vxpoiiici-Kux depwtieuui vm«opeMby wxucmi HdMioNdJlbMur iHmcperM. 19171923 pp.TepHomak2009.ss. 520; idem. /JÓL-ił-wcrm, jodKituiihonoaimusuoi cay*(Su 3tuidru>yspoino.koi nupodiioi perny&iiicu y 1918 1923 pox*u. -BccyKpaiHCbKMM iiayKOBMM *ypHa/t .MaHApiwub •. nr 4/2011. s. 31-33: idem. ytcpumcwai