1282722484

zarówno z literą prawa, jak i standardami rachunkowości, ale jednocześnie może być sprzeczna z ich duchem. Polega ona na posługiwaniu się normami prawnymi, wykorzystywaniu ich elastyczności i niespójności, aby w sprawozdaniach finansowych przedstawić obraz inny niż rzeczywisty dzięki naginaniu prawa i wykorzystywaniu jego luk¹⁰.

Negatywna postać rachunkowości kreatywnej, określana mianem rachunkowości agresywnej jest definiowana jako zamiar rozmyślnej defraudacji." W tym pojęciu mieszczą się wszystkie nieprawidłowe działania, przez niektórych błędnie kwalifikowane do „rachunkowości kreatywnej”.¹² Rachunkowość agresywna związana jest z nadużywaniem swobody, którą pozostawia prawo bilansowe, tendencyjnym wyborem polityki bilansowej, a także dokonywaniem „sztucznych operacji gospodarczych”. Rachunkowość agresywna jest wypaczeniem stosowanej przez firmę polityki bilansowej, przekroczeniem jej granic. Kształtowanie zamknięcia rocznego w określonym celu ma, bowiem swoje granice, które określa nie tylko obowiązujące prawo, standardy rachunkowości, ale także zasady rachunkowości wypracowane przez teorię rachunkowości.¹³ Zakres oddziaływania polityki bilansowej, rachunkowości kreatywnej i rachunkowości agresywnej przedstawia schemat 1.

Podsumowując rozważania należy stwierdzić, że wykorzystanie przez podmiot gospodarczy polityki bilansowej może dotyczyć dwóch aspektów. Po pierwsze, polityka bilansowa może być postrzegana jako narzędzie realizacji zasady wiernego i prawdziwego obrazu. Według tego podejścia złożoność przedsiębiorstw, różnorodność procesów gospodarczych wymaga wykorzystania praw wyboru do przedstawienia rzeczywistej sytuacji firmy. Po drugie, wykorzystanie polityki bilansowej służyć będzie do tworzenia sprawozdań finansowych niedających gwarancji wiarygodności prezentowanego w nich obrazu sytuacji finansowo- majątkowej firmy. Sprawozdanie odpowiada zasadniczo faktom, ale adresat powinien być świadomy, że w przedstawionej informacji mogą być zawarte elementy polityki bilansowej w celu wpływania na jego oceny i zachowania.

W pojęciu polityki bilansowej należy zwrócić uwagę na następujące aspekty:

1. Polityka bilansowa umożliwia „fryzowanie” sprawozdań finansowych, dla realizacji celów polityki przedsiębiorstwa.

¹⁰    M. Jameson, A practical Guide to Creative accounting, Kogan Page. Londyn 1988, s.20.

¹¹    K.J. Zwykle nadużycie czy narzędzie polityki, „Rzeczpospolita". „Dobra Finna". 17.10.2002, publikacja internetowa.

¹²    W. Grzegorczyk za E. Mączyńska. Kreatywna księgowość nie zawsze oznacza oszustwo. „Rzeczpospolita", 25.11.2002, publikacja internetowa.

¹³    Wprowadzenie do rachunkowości spółek. Bilansowanie majątku i kapitałów. Praca zbiorowa pod red. J. Webera i M. Kufla, Bielsko Biała 1993, s.184.

6