1484605552

Eticka dimenzia v asubjektivnej fenomenologii Jana Patoćku

Kompletne dielo J. Patoćku, vo formę 15 zvazkov jeho Zobranych spisov, yychadza od roku 1996 vd’aka iniciative Archivu J. Patoćku (a osobitne editorskemu usiliu I. Chvatika a P. Koubu) v nakladatel’stve OIKOYMENH v Prahe.

Uviedli sme uż, że Patoćkova filozofia patri k najzaujimavejśim produktom Hus-serlovej fenomenologie, z ćoho vyplyva, że ideovo a inśpiraćne sa nepochybne napaja-la prave z tohto teoretickeho zdrój a.

Patoćka vśak svoju verziu fenomenologie - akiste nahodou - sam nazyva asubje-ktivnou, ćim zjavne naznaćuje, że jeho koncepcia ma v porovnani s fenomenológiou E. Husserla nielen spoloćne, ale tież rozdielne ćrty, stranky i ambicie.

Pripominame, że Husserl sa metodicky hlasil k tradiciam descartovskeho kartezia-nizmu a kantovskeho transcendentalizmu. Podobne ako Kant, nekladie si ani on za ciel’zaoberaf sa realnymi vecami, teda vecami, które jestvuju mimo naśho vedomia, ale iślo mu o to skumat’ veci len ako fenomeny, to znamena skumat’ ich take, ake sa ukazu-ju v naśom vedomi. Hlavnym akterom tohto, ći takehoto skumania, które ma charakter fenomenologickej analyzy, nemóże byt’ - podia Husserla - tradićne, t.j. empińcke Ja, ale musi nim byt’ cistę, resp. transcendentalne ego.

Takto sa aj tradićny subjekt meni na subjekt transcendentalny, prićom transcendentalna subjektmta sa Husserlom prezentuje jednak ako nevyhnutny metodicky postulat a jednak ako sfera absolutnej evidencie, lebo vśetko, ćo sa nachadza vo vnutri transcendentalneho ega je dane apodikticky.

Prave Husserlove chapanie transcendentalnej subjektivity vśak vyvolalo uż u jeho żiakov a póvodnych stupencov ostre spory. Napriklad: Heidegger a po ńom i Patoćka zaćali (ćoskoro) upozorńovat’ na argumentaćnu nesklbenosf a nejednoznaćnosf Hus-serlovej prezentacie transcendentalnej subjektmty, która, ak rozhoduje o fenomenologickej redukcii, (t.j. o zrieknuti sa vśetkych neoverenych, ći neistych sudov a predstav o svete, o ich uzatvorkovani a o intencionalnom sustredeni sa len na intuitivny popis ćisteho psychićna), mała by disponovat’ nejakou skusenostou so svetom, która - ale zaroveń - ak je (alebo ma byt) v transcendentalnom zmyśle ćistou, mała by byt’ oćistena aj (a najma) od akejkol’vek skusenosti tohto druhu.

Ako Heidegger, tak i Patoćka si tento rozpor (a jeho konzekvencie) zjavne uvedo-movali a zrejme aj preto: Heidegger v prąci Bytie a ćas pretenduje na nove chapanie subjektu, który uż ani nenazyva Ja, ale radśej uplatńuje termin Dasein a Patoćka -prave z tohto dóvodu - oznaćuje svoju verziu fenomenologie ako asubjektivnu [1]

Takto mai Patoćka yyhrady aj voći póvodnej Husserlovej predstave o możnosti (ći skór nemożnosti) vzt’ahu jedneho ćisteho Ja k druhym Ja. Patoćkovi bolo totiż ćoskoro jasne, że druheho ćloveka nemożno fenomenologicky zredukovat' na fenomen tak ako

WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW! ZARZĄDZANIA W WARSZAWIE 7