1484605545

Eticka dimenzia v asubjektivnej fenomenologii Jana Patoćku

aj samotne objavovanie pravdy a nasledne i vlastny źivot v pravde. V chartistickom obdobt, Patoćka napokon pripuśta aj - svojho druhu - nadspoloćensky charakter mora-lky, ba dokonca i jej nedotknutelhost', pravda iba ak to slużi yyśśiemu cielu, za który v danej dobę povażoval żivot zalożeny na skutoćnom reśpektovani a realnom upla-tńovani ludskych (a obćianskych) prav. Akiste nie nahodou prave v tejto suvislosti napisał: zda se mi, że sam pojem „paktu o lidskych pravech“ v sobe zahrnuje, że se i staty a spoloćenske formace jako celek podrizuji suverenite mravniho citu, że uznavaji nad sebou neco nepodmineneho, co je pro ne samy zavazne, nedotknutelne a nena-padnutelne, że svymi vlastnimi silami nastoluji a zajiśfuji pravni normy, a że chteji k tomuto ućeluprispivat a sloużit mu [17, 80].

Ako Patoćka nikdy a nikde nespochybńoval moralnu zodpovednost’ ćloveka za se-batvorbu vlastnej esencie, ći konkretny pohyb svojej existencie, nikdy a nikde nesp-ochybńoval ani moralnu zodpovednost’ każdeho (jednotliveho) ćloveka za aktualny stav celku (polis), resp. spoloćnosti, v której je existencialne zakotveny.

Napriek tomuto zjavnemu akcentu na moralku a moralnu zodpovednost’, nikdy a nikde sofisticky nemoralizoval. Naopak, permanentne odmietal akekol’vek absoluti-zovanie parcialnych etickych projektov, ći koncepcii a vśetky taketo pokusy charakte-rizoval len ako jednostranny eticizmus. Teda: nie sofisticke moralizovanie, nie ućelovy eticizmus, ale konkretna moralna zodpovednost’ ćloveka za svoje existencialne za-kotvenie vo svete, który stratil svoju póvodnu neproblematićnosf, ktoreho zmysel nie je zaisteny ani z hladiska jednotlivca, ani z hladiska celku. Ak ćlovek nesie zodpove-dnost’ za żivot svoj i za existenciu celku, musi zmysel vlastneho existencialneho pohy-bu tvorit’ tym, że ho neprestajne odhaluje (objavuje) a osvojuje si ho prave zodp-ovednym vzt’ahom k sebe i k svetu.

Z predstavenych nazorov J. Patoćku na moralku a etiku vyplyva - z naśho pohladu - dvojjedinny zaver: 1. moralka, t.j. najvlastnejśi vykon ćloveka, lebo uroveń mravni muże, ba musi se ćlovek vystupńovat z vlastnich sil [11, 240], 2. etika, reflektujuca a regulujuca mravny żivot ćloveka prostrednictvom najróznejśie zdóvodńovanych kanonov, sa musi - ako nieco ustalene a konećne - prekonat’, lebo mravny żivot - ako sućast’ pohybu ludskej existencie - nemóże byt’ z hladiska svojich nekonećnych możn-osti ani raz a navżdy ludsky zavrśeny, ani raz a navżdy eticky kanonizovany.

Napriek tomu, że podia niektórych autorov: Patoćka nerozvinul eticky system poro-vnatel'ny so systemom Levinasa, Bubera alebo Habermasa [16, 75], nazdavame sa, że svojim akcentom na humanisticky rozmer fenomenologie a najma svojim chapanim moralky ako najvlastnejśieho vykonu ćloveka, Patoćka nielen prehlbil podstatu dovt-edajśej humanistickej etiky, ale naznaćil aj viacere możnosti jej dalśieho - filozoficky produktivneho - premyślania a rozvoja.

WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I ZARZĄDZANIA W WARSZAWIE 1 9