1484605543

Eticka dimenzia v asubjektivnej fenomenologii Jana Patoćku

Dokłada to napriklad aj ćlanok s priznaćnym nazvom: Existuje definitwni kanon filosofickeho żivota?, który Patoćka publikoval uż v roku 1937. Na jednej strane v ńom uznava, że: to, co vytvan predpisy, normy, kanony (soubory norem) je v posledku Starost, jak uniknout vnitrmmu chaosu a jak zmoci celek żivota, sućasne vśak upozorńuje nielen na uskalia tvorby kanonov, ale najma na dósledky, które rezultuju z mec-hanickeho, formalneho, alebo dokonca yynuteneho uplatńovania kanonov v żivote. V tejto suvislosti konstatuje: problem lidskeho osudu prirozene netkvi v takto zje-dnodusenych formulkh, nejde o to prijmout jednoduśe nejaky kanon, drżet se jistych predpisu, protoże każda forma, każdy kanon md jiste stranky, ktere ćini jeho usk-utećneni dvojznaćnym, ktere kompromituji jeho smysl, muże pokryvat velmi nesourode duchovnipostoje, tendence, z nichżjedny mohou użwat druhych jako masky. Tak muże kanon nabożenskeho żivota, v nejruznejsich svych podobach, kryt pohnutky aż prilis lidske, atd'. [11,101-102],

Z tohto dóvodu ani absolutizovanie etickych kanonov, które mali ambiciu byt’ definitivnymi, konećnymi a zavaznymi pre vśetkych ludi, Patoćka neschval’oval. Po-ukazuje na to aj znamy interpret Patoćkovej filozofie - A. Tucker, który v tejto suvislo-sti napisał: Patoćka misto aby predkladal soubor charakteristik ctnostneho lidskeho chovam, ktere by było treba dodrźovat, układa nam proces poznavam, uvedomovdm si lidskeho bytijako problematickeho a hledani vedomi sebe sama. Prave toto je podstatou ćloveka a takejeho nejzakladnejśt ctnosti [16, 53].

V ranej etape tvorby Patoćka dokonca zdórazńuje, że ćlovek ani nepotrebuje nejake hotove kanony, lebo ako bytost’ slobodna ma możnost’ bud’ svoju podstatu (vedome a zodpovedne) uskutoćńovat’, alebo neuskutoćńovat’. Z tohto hladiska akekol’vek ho-tove kanony - svojim sposobom - stracaju zmysel a to hned’ z dvoch dóvodov: 1. obera-ju ćloveka o jeho slobodu, teda możnost’ slobodneho rozhodovania sa a tym aj uskut-oćńovania, ći neuskutoćńovania svojej podstaty, 2. limituju, ba aż redukuju oblast’ mravneho żivota len na - v kanonoch fixovane - vyseky, podoby a situacie, ćim opato-vne limituju aj vyśśie naznaćeny proces slobodnej sebatvorby ludskej podstaty, resp. podstaty ćloveka. Ludsky żivot, t. j. pohyb permanentnej sebatvorby podstaty ćloveka a ako taky nemóże byt’ vopred ani existencialne garantovany, ani axiologicky zaisteny nijakym kanonom samym o sebe.

Napriek tomu, że definitivnu kanonizaciu żivota ćloveka (vratane jeho mravnej dimenzie) Patoćka nepripuśtal, urćity druh etiky, ći aspoń moralnej nauky - ako sme na to uż upozornili - nielen sam koncipoval, ale aj zdórazńoval a propagoval. Podia A. Tuckera: Patoćka vytvoril svuj vlastni eticky system, a tak vystoupil z rise Heidegge-rovy filosofie, ktera żadnou etiku neobsahovala [16, 70].

WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I ZARZĄDZANIA W WARSZAWIE    1 ~J