1484605539

Eticka dimenzia v asubjektivnej fenomenologii Jana Patoćku

a to tym, że sformuloval otazku: ćo je dobro? V tejto suvislosti napisał: Sokrates je puvodcem otazky po dobru, tuto otazku vśak nevynaśel tak, jako se tvori vetśina teo-retickych otazek - jako otazku po nećem, ćeho si dosud nikdo nepovśiml. Se Sókratovou otazkou je tomu jinak: je to otazka po zdanlive zndmem. Nebot’, ktery ćlovek se ned-omniva samozfejme bytjiź odjakżiva, od pfirozenosti seznamen s tim, co prońje dobre? Sokrates pak ukazuje, że se zde nejedna tolik o to na otazku odpovidat, jako u ni setrvat, pochopit oć v teto otazce vlastne beźi. Konkretni, kladnou plnovyznamovou odpoved' k ni naopak Sokrates sam nikdy neda [11,145].

Samotnu Sokratovu otazku: ćo je dobre? Patoćka chape v kontexte pytania sa na jediny, vśeobecny, resp. zakladny ciel’ Fudskeho żivota, t.j. ciel’, który nie je voći żiad-nemu inemu, ći dalśiemu cielu prostriedkom. O takomto cieli vśak Sokrates nevie a upozorńuje, że ani jeden dielći (konkretny) żivotny ciel’ nesmie byt’ zamieńany za vśeobecny, zakladny ći konećny ciel’, s którym sa potom spaja aj to, ćo je dobre vo vśeobecnosti. Z Patoćkovej interpretacie danej problematiky pritom vyplyva, że taketo univerzalne dobro, naviac predstavujuce nejaku osobitnu skutoćnost’ (napriklad na spósob Dobra u Platona), podia Sokrata ani nejestvuje. Sokrates neobjavuje nejaku novu podobu, ći podstatu dobra. „Sokratova otazka“ - piśe Patoćka - dostava svuj pravy smysl teprve tehdy, kdyż neni otazkou po nećem novem, nybrż po pravem smyslu stareho, po pravem smyslu toho vśeho dobreho co se odevźdy v żivote vyskytuje. Toto relativne dobrepozveda narok, abyplatilojako żivotni, lidske Dobre vubec [11, 145].

Takto chapane dobro (ći to, ćo je dobre) nie je zakotvene v żiadnej transcendentalnej sfere bytia, ale uskutoćńuje sa v ramci (v hraniciach) pohybu 1’udskej existencie a to predovśetkym v procese starosti o dusu, lebo iba duśe muzę ziskat poch-openi Dobreho (ovsem pochopeni negativni, vedeni nevedeni) a tim z nicotnosti, z vnit-rni nehotovosti pfejit v pevny tvar... także i kdyż na sóktatovskou otazku neni kladne, vseobecne a obsahove odpovedi, prece otazka sama, pakliże se v ni vytrva, jakożto neumdlevajici ćinnost pusobi v ćloveku to, poćem se taże... Filosofie jako Starost o dusi je Sókratova odpoved'na Sókratovu otazku [11, 145-146].

Vsetko to bezprostredne suvisi aj s nami sledovanou moralnou otazkou u Patoćku, lebo - aj podia neho - dobro spoćiva v ustavićnom vyvracani (a tak prekonavani) mravnej nedostatoćnosti, t.j. v poznavani, resp. v pochopeni toho, ćo je mravne nedo-statoćne a vo vyhybani sa mu.

Zatial’ ćo vyvracanie toho, ćo je mravne nedostatoćne zavisi od racionalnej (intelektualnej) ćinnosti duśe, yyhybanie sa zlu (t.j. tomu, ćo je mravne nedostatoćne) sprostredkuva daimonion [5], tj. onen „boźsky hlas^u, ktery Sokrates slyśi ve svem nitru a ktery mu dava vystrahu tam, kde by smysl jeho żivota mćl upadnout v nebezpeći [11, 146].

WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I ZARZĄDZANIA W WARSZAWIE 1 3