1492316526

decyzji w warunkach niepewności. Wyjaśnia jak i dlaczego zachowanie ludzi odbiega od modelu oczekiwanej użyteczności”¹⁹. Robert J. Shiller, profesor uniwersytetu Yale, który z rocznym wyprzedzeniem przewidział w książce „Irrationalexuberance” załamanie w 2001 roku boomu nowych technologii na giełdzie amerykańskiej wywołane znacznym przeszacowaniem walorów, streszcza teorię prospektu lub teorię perspektywy (bo te dwie nazwy są wykorzystywane w literaturze polskojęzycznej) następująco: „Właściwie teoria perspektywy przypomina teorię oczekiwanej użyteczności w tym sensie, że jednostki maksymalizują ważoną sumę użyteczności. Wagi jednak nie są prawdopodobieństwami, a «użyteczność» jest determinowana raczej tzw. «funkcją wartości» niż funkcją użyteczności. Wagi są (...) zdeterminowane funkcją rzeczywistego prawdopodobieństwa, które przyznaje wagę 0 dla skrajnie niskiego prawdopodobieństwa i 1 dla skrajnie wysokiego. Oznacza to, że ludzie zachowują się tak, jak gdyby postrzegali skrajnie nieprawdopodobne zdarzenia jako niemożliwe, a skrajnie prawdopodobne, jako pewne”²⁰.

Znaczenie dokonań Kahnemana i Tversky’ego opisuje Robert J. Shiller następująco: „Teoria perspektywy (...) miała prawdopodobnie większy wpływ na badania ekonomiczne niż jakakolwiek inna teoria behawioralna. Jest bardzo wpływowa, pomimo faktu, że ciągle jest postrzegana przez wielu ekonomistów jako mniej ważna niż teoria oczekiwanej użyteczności”²¹. Dodatkową ciekawostką, podawaną przez Camerera i Loewensteina, jest fakt, że artykuł „Prospect Theory: decision making imder risk”, opublikowany w czasopiśmie Econometrica, jest jednym z najszerzej cytowanych artykułów kiedykolwiek opublikowanych w tym magazynie. Teoria perspektywy zostanie szerzej przedstawiona w rozdziale trzecim niniejszej pracy.

Lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte XX w. przyniosły dalszy rozwój i uznanie finansów behawioralnych. Znalazło to wyraz m.in. w opublikowaniu w 1997 roku specjalnego numeru Quarterly Journal of Economics, czyli najstarszego (wydawanego od 1886 roku), profesjonalnego, anglojęzycznego czasopisma poświęconego ekonomii, redagowanego przez Wydział Ekonomii Uniwersytetu Harvarda. Ponadto, Komitet Noblowski w 2002 roku docenienił dokonania Daniela Kahnemana i Amosa Tversky’ego honorując pierwszego z autorów w 2002 roku (drugi zmarł w 1996 roku) najważniejszą nagrodą przyznawaną naukowcom.

¹⁹    P. Zielonka: Czym są finanse behawioralne, czyli krótkie wprowadzenie do psychologii rynków finansowych. Materiały i Studia - zeszyt 158, Narodowy Bank Polski. Warszawa 2003, s. 23

²⁰    R.J. Shiller: Humań Beharior and the efficiency of tlie financial system, National Bureau of Economic Research - Woiking Paper No. 6375, 1998

²¹    Ibidem

11