1531834597

■ Kwartalnik Portalu © Biotechnologia.pl nr 2/2014

KOSMETOLOGIA

■ Promieniowanie dobre i złe

■Filtry UV w preparatach kosmetycznych

Nieustannie jesteśmy narażani na promieniowanie docierające do nas z kosmosu. Najwięcej dociera na Ziemię promieni podczerwonych, mniej promieni świetlnych widzialnych, a najmniej (ok. 1%) stanowi promieniowanie nadfioletowe (ultrafioletowe UV). Promieniowanie widzialne jest źródłem życiodajnej energii na Ziemi. Stymuluje procesy rozrodu i rozwoju, a także przebieg fotosyntezy. Promieniowanie podczerwone odpowiada za utrzymanie odpowiedniej temperatury na Ziemi. Natomiast promieniowanie ultrafioletowe w niskich dawkach działa pozytywnie na organizmy żywe, a w wysokich jest szkodliwe dla zdrowia ludzi. Światło słoneczne podnosi poziom endorfin produkowanych w mózgu, pobudza gruczoły wydzielania wewnętrznego i neuroprzekaźniki w mózgu, zwiększa zdolność czerwonych krwinek do przenoszenia tlenu, obniża spoczynkowe tętno, podnosi napięcie mięśnia sercowego i wzmaga jego wydajność. Ogólnie można to ująć jako „wzmacnianie układu krwionośnego". Niestety, jeszcze więcej można wymienić negatywnych skutków. Niekorzystny wpływ promieniowania słonecznego na ludzki organizm związany jest głównie z emitowanych przez Słońce i docierającym do powierzchni Ziemi promieniowaniem elektromagnetycznym, w zakresie 296-400nm czyli w zakresie promieniowania ultrafioletowego. Promieniowanie ultrafioletowe jest niebezpieczne dla zdrowia ludzi, ponieważ przyczynia się do pojawiania reakcji foto-uczulających, fotostarzenia się skóry (polegającej na uszkodzeniach tkanki łącznej i przerostu gruczołów łojowych), a także jest szkodliwe dla oczu, gdyż może powodować trwałe zmętnienie soczewki czyli zaćmę fotochemiczną.

Organizm ludzki broni się przed działaniem promieni słonecznych poprzez wytwarzania ochronnego barwnika- melaniny, wydzielając pot, a także poprzez zgrubienie zrogowaciałej wartwy naskórka. Niestety są to mechanizmy niewystarczające do kompletnej ochrony. Z tego powodu zmuszeni jesteśmy używać preparatów kosmetycznych zawierających filtry UV.

■ Skuteczny filtr

Zgodnie z Dyrektywą Rady 76/768/EEC z dnia 27 lipca 1976r., Dyrektywą Rady 93/35/EEC wprowadzającą szóstą poprawkę do Dyrektywy nr 76/768/EEC i Ustawy o Kosmetykach z dnia 30 marca 2001 r. z uwzględnieniem późniejszych zmian preparaty kosmetyczne zawierające filtry przeciwsłoneczne są kosmetykami.

Ustawa o kosmetykach definiuje czym jest substancja promieniochronna.

„Substancja promieniochronna to substancja chroniąca skórę przed szkodliwym działaniem promieniowanie ultrafioletowego" Natomiast produkt ochrony przeciwsłonecznej oznacza każdy preparat (taki jak krem, olej, żel lub aerozol) przeznaczony do kontaktu z ludzką skórą wyłącznie lub przede wszystkim w celu ochrony przed promieniowaniem UV poprzez pochłanianie, rozpraszanie lub odbijanie promienio-

Jakie warunki musi spełniać idealny kosmetyk chroniący skórę przed UV?

• Wysoka skuteczność przeciwko skutkom działania Słońca.

• Maksimum absorpcji w zakresie spektrum UVB i UVA.

• Wysoka efektywność przy niskich daw-

• Substancyjność czyli zdolność do wiązania warstwy rogowej, bez penetracji prze-zskórnej.

• Fotostabilność - zdolność cząsteczki do utrzymania swych właściwości ochronnych w stanie niezmienionym przez określony przedział czasu .podczas którego jest on poddany działaniu promieni słonecznych.

• Odporność na działanie wody i potu.

• Niska lotność.

• Kompatybilność z innymi składnikami.

• Nie toksyczny, nie drażniący, nie uwrażliwiający na światło o dużej tolerancji miejscowej i ogólnej.

■ Podział kosmetyków z filtrami

Według przeznaczenia kosmetyki z filtrami UV można podzielić na: kosmetyki pielę-gnacyjno- ochronne (nie są przeznaczone do opalania), kosmetyki ochronne (przeznaczone do opalania), a także kosmetyki pielęgnacyjno-ochronne przeznaczone dla niemowląt i dzieci.

Według mechanizmu działania środki pro-mieniochronne można podzielić na:

1. Filtry fizyczne - odbijają i rozpraszają promieniowanie (np. ZnO i Ti02). Chronią zarówno przed promieniowaniem UVA jak i UVB. Rzadziej powodują podrażnienie skóry niż filtry chemiczne, są też bardziej foto-stabilne. Ich ogromną zaletą jest wysoka tolerancja przez skórę i nie wchodzenie z nią w reakcje. Nie są używane samodzielnie ze względu na niski współczynnik ochrony. Aby zapewniły skuteczną ochronę wymagałyby stosowania w wyższych stężeniach, co powodowałoby aglomerację filtrów i w konsekwencji hamowanie opalania.

Warto podkreślić, że od 2003 roku tlenek cynku nie występuje na liście filtrów UV, gdyż udowodniono, że mikronizowany ZnO wykazuje działanie fotoklastogenne i uszkadza DNA pod wpływem promieni UV.

2. Filtry chemiczne - pochłaniają energię, likwidują wolne rodniki, wykazują działanie przeciwutleniające. Są to związki zawierające pierścień aromatyczny oraz podstawniki orto i para, pochodne kwasu cynamonowego, benzofenony, pochodne kwasu sa licylowego, kamfory, triazyn, benzotriazol Najczęściej występującymi związkami s; otokrylen, trisiloksan drometrizolu i jego pochodne, a także awobenzon.

Preparaty przeciwsłoneczne pochłaniają i rozpraszają światło w różnym stopniu w zależności od typu substancji promienio-chronnej oraz innych składników preparatu. Tak więc wartość współczynnika SPF jest zdeterminowana przez całość receptury, a nie tylko przez stężenie samego filtru UV. Filtry fizyczne i chemiczne to pierwsza linia ochrony skóry przed promieniowaniem UVA i UVB. Oprócz nich w kosmetykach znajdują się również substancje promieniochronne wtórne, tj. związki, które potrafią przerwać fotochemiczne reakcje łańcuchowe wywołane promieniowaniem UV. Do związków