1629290474

społecznych, postkolonializmie, rozwoju zaawansowanych technologu, związane było także z o wiele bardziej powszechnym niż wcześniej poczuciem zagubienia, bycia -sięgając za Robertem Tallym po metaforę Dantego - in selva oscura czy z motywowanym przez zwrot kulturowy zbliżeniem badań literackich i geografii:

zwrot kulturowy (...) przeobraził obie dyscypliny [geografię i literaturoznawstwo -przyp. KP] - otwierając je na siebie i dostarczając repertuaru wspólnych pytań, problemów i pojęć. (...) Jeśli już pozostawać przy metaforach wizualno-przestrzennych, to trafniejsza wydaje się metafora wielowymiarowej mapy migracji, trajektorii wędrownych konceptów, ruchów i przesunięć, w której ustalone granice przemieszczają się, a wymiar przestrzenny - wprawdzie wbrew logice kartograficznej - musi być uzupełniony o historyczny¹.

Zwrot przestrzenny to oczywiście nie tylko literaturoznawstwo czy kulturoznawstwo „rozszerzone” o geografię lub odwrotnie; zaliczyć można do niego wiele innych nurtów współczesnej myśli humanistycznej (także tych niejako go antycypujących): antropologię miejsca, spacjologię tematyczną, (nowy) regionalizm i inne, o których piszę w dalszej części tego rozdziału. Wymienione tutaj dziedziny badań, nieobojętne na zmiany związane ze zwrotem przestrzennym, mogą wydawać się jedynie powtórzeniem wcześniejszych dociekań i ustaleń, jednak tak nie jest, bowiem -jak pisze Elżbieta Rybicka - „współczesny kontekst kulturowy nadaje im (...) nowe znaczenia”². Krakowska badaczka wskazuje zwłaszcza na zmianę jakościową miejsc będących przedmiotem badawczego zainteresowania - nie są to już (a przynajmniej nie tylko) wielkie metropolie zachodniego świata, ale pogranicza, miasta przeszłości, miasta upadłe, tereny zależne, peryferia, regiony³. Skierowanie spojrzenia w tę stronę pozwala badać nowe-stare, niedoceniane i niezauważane wcześniej przestrzenie i ich reprezentacje⁴. Jest to spojrzenie inne, jak podkreśla Sten Pultz Moslund, od tego proponowanego przez studia nad globalizacją czy postkolonializm - miejsce nie jawi

1

   E. Rybicka, Zwrot topograficzny w badaniach literackich..., s. 325.

2

   E. Rybicka, Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca..., s. 27.

3

   Tamże, s. 35.

4

   Por. R.T. Taiły, Spadali ty..., s. 42-43.